Toch besloot hij in 2010 het label te laten voor wat het is en de teugels te laten vieren. Onlangs bracht hij zijn derde soloalbum uit en produceerde hij een veelvuldig bejubeld album voor Killer Mike. HIJS ontmoette El-Producto om met hem te praten over de totstandkoming van deze renaissance in zijn carrière, zijn manieren van produceren en waarom zijn visie op de wereld eigenlijk een handicap is.

Je hebt op Killer Mike’s R.A.P. Life dat je geproduceerd hebt een heel andere rol dan op je nieuwe soloalbum Cancer 4 Cure. Welke rol prefereer je?

“Dat hangt ervan af, ik vind beide rollen leuk om verschillende redenen. Mijn eigen projecten, daar ligt mijn hart, dat zijn de statements die ik naar de wereld probeer te maken, mijn volledige visie. Maar ik hou ook van produceren voor anderen. Produceren voor Mike, bijvoorbeeld, was een geweldige ervaring omdat ik gewoon hou van die motherfucker. Ik hou van wat hij zegt en doet en we hadden gewoon een goede vibe. Maar ‘t is anders dan mijn muziek. Ik had meer lol met het werken aan zijn album dan ik had met mijn eigen album, maar mijn album, voor mij persoonlijk, was belangrijker. Dat is wat ik ben, mijn leven, mijn gedachten.”

Kost het ook meer moeite om aan je eigen plaat te werken?

“Het is wat lastiger wanneer je aan je eigen shit werkt, je bent kritischer op jezelf. Alles wat je zegt betekent net iets meer voor je dan wanneer je alleen maar produceert. Het creatie-proces van mijn albums geeft niet altijd de meeste fun die je kan hebben in deze wereld. Soms is ‘t gewoon snoeihard werk. Serieus, ervoor-gaan-zitten-werk. Ik ben zelf mijn ergste criticaster. Ik haal er veel voldoening uit, maar het is geen lolletje. Het is werk.”

Er lijkt een verschil te zijn tussen wat er in hiphop als producer gezien wordt, in feite een synoniem voor beatmaker, en wat in andere genres de traditionele rol van de producer is, een rol die meer op een coach voor de opnemende artiest lijkt. Hoe zie jij die splitsing en hoe past jouw rol daarin?

“Ik ben begonnen als beatmaker, iemand die beats maakt om overheen te rappen. Door de jaren heen, naarmate ik meer projecten gedaan had en begon te begrijpen wat er voor nodig is om de beste performance uit mensen te krijgen, ben ik dichter bij dat klassieke beeld van wat een producer is gekomen. Maar ik ben beide. Primair ben ik een beatmaker en op de tweede plaats heb ik geleerd de verantwoordelijkheid te nemen en te proberen mensen te inspireren om met hun beste materiaal te komen, of iets op een bepaalde manier te benaderen. Dat is iets dat je alleen met ervaring leren kan en waar je in moet groeien. Niemand kan besluiten dat te doen, het is iets dat je moet ervaren bij het maken van platen, je kan er niet voor naar een school gaan. Je kan geen graad erin krijgen, naar buiten komen en een geweldige plaat produceren.”

Je hebt een aantal zeer confronterende, emotioneel zware en persoonlijke tracks, zoals bijvoorbeeld Stepfather Factory en Dedicated To My Upstairs Neighbour. Ik kan me voorstellen dat het niet makkelijk is om tijdens het opnameproces of optredens steeds weer die emoties op te rakelen. Heb je daar wel eens moeite mee?

“Soms wel. Er zijn bepaalde nummers die ik ook niet tijdens optredens doe, zoals ‘Last Good Sleep’ van het Company Flow album. Je zal me dat nummer nooit horen doen, behalve als het een Company Flow show is en die gebeurt maar zelden. Het is niet iets dat ik lichtelijk op kan nemen tijdens een show. Er zijn ook nummers van mijn nieuwe album die meer dan een beetje zwaar voor me zijn, omdat ik de emoties in het nummer moet omarmen tijdens een optreden. Wat ik zeker niet wil doen, is de nummers die veel voor me betekenen goedkoop maken door ze op de automatische piloot te doen. Zo van ‘Oké, ik zeg gewoon de tekst op van dit nummer dat iets voor me betekende, maar nu vul ik er gewoon vier minuten van een show mee op.’ Dus ik probeer dat gevoel te vertalen en het te ervaren op het podium. Dat maakt denk ik dat mijn shows een stukje intenser zijn dan sommige andere hiphopshows die je tegenkomt. Ik ben daar, ik probeer echt te voelen wat ik zeg.”

Je noemde Company Flow, de groep waar je mee doorbrak en afgelopen zomer weer enkele reünie-optredens mee gedaan hebt. Wat is er veranderd in de groepsdynamiek waardoor jullie besloten hebben tot een informele reünie?

“Er was een hoop tijd verstreken, maar we zijn altijd cool met elkaar gebleven. Misschien was het in het begin wat vreemd, de eerste jaren, toen het nog steeds een heet hangijzer was dat we uit elkaar waren en we allemaal ons eigen ding probeerden te doen. Maar door de jaren heen hebben we altijd contact gehouden en zijn we amicaal gebleven, dus na een tijdje was er niks over van de bullshit tussen ons. We herinnerden ons niet echt meer waarom we fucking geïrriteerd van elkaar raakten. We realiseerden ons dat we eigenlijk elkaars oudste vrienden zijn. Portishead vroeg ons om op het ATP Festival op te treden en daar zeg je geen nee tegen! Toen we eenmaal ja gezegd hadden en met repeteren begonnen, hadden we er weer lol in. De rariteiten die in onze hoofden zaten, waren verdwenen en we genoten er gewoon van zoals ‘t was. Niet veel mensen hebben het geluk dat ze 15 jaar geleden in een groep zaten, die eigenlijk maar één album had, en dat mensen daar nog steeds een fuck om geven! Dat is iets dat ik nooit voor lief wil nemen. Tegelijkertijd dacht ik altijd: ik wil nieuwe shit doen, voorwaarts gaan, ik wil dat mensen aandacht besteden aan de nieuwe shit. Dus ik denk dat ik Company Flow op die manier altijd een beetje weggeduwd heb. Toen we de reünie uiteindelijk deden, dachten we: fuck ‘t, dit is cool, waarom niet? Het was tof om Funcrusher Plus te doen voor mensen die ons al jaren niet meer gezien hadden, en een hoop mensen leerden Company Flow ook pas kennen na onze breuk. Het betekende iets voor ze, maar ze hadden nooit de kans gehad om het live te zien. Het was leuk om hen die kans te geven.
Gaan we het opnieuw doen? Waarschijnlijk niet, behalve als iemand ons een fuckload aan geld betaalt! We hebben besloten dat we liever pas weer shows doen als we ook nieuw materiaal hebben. Maar het was leuk om te doen.”

Wat betreft reünies, hoe zit het met Weathermen, de supergroep waarin je deelnam naast een groot aantal rappers van de Def Jux en Eastern Conference labels? Er zou na de mixtape The Conspiracy een album komen maar de groep lijkt inmiddels in rook opgelost te zijn.

“Iedereen doet een beetje zijn eigen ding. De afgelopen jaren heb ik me er gewoon op geconcentreerd alles op een rijtje te krijgen, dat had ik nodig. Maar vrienden zijn vrienden en familie is familie. Er zijn geen plannen om iets te doen met Weathermen, ‘t is wat ‘t is. Ik heb met motherfuckers gebattled en we hebben verliezen geleden en vrienden verloren. Soms moet je gewoon jezelf bij elkaar rapen en een beetje volwassen worden. Dat geldt in ieder geval voor mij. Iedereen probeert gewoon te focussen op wat ze doen.”

Op welke manier moest je volwassen worden?

“Ik moest een aantal waarheden onder ogen zien, mijn zaken op orde brengen. Ik had een aantal zware jaren na de dood van onze vriend [Camu Tao]. Het raakte iedereen op een andere manier, maar het helderde voor mij een aantal dingen op en zorgde dat ik tot de conclusie kwam dat ik mijn leven om moest gooien. Als je halverwege de dertig bent, moet je beslissen waar je gelukkig van wordt en waar je je op focussen moet. Dat waren de grotere ideeën die ik voor mezelf uit moest vogelen.”

Iets dat in zeer veel van jouw werk naar voren komt, is je sterke wantrouwen tegen autoriteit. Waar komt dat vandaan?

“Zo ben ik gewoon opgegroeid, geen idee waar dat vandaan komt. Sommige mensen hebben ‘t niet. Sommige mensen denken dat wat er op tv verteld wordt de waarheid is. Sommige mensen denken dat alle politieagenten goed volk zijn. Sommigen denken dat leraren slimmer zijn omdat ze leraren zijn of dat ouders gelijk hebben omdat ze ouders zijn. Ik weet niet wat iemand op die manier laat denken, ik weet alleen dat ik me altijd zo gevoeld heb zoals ik me voel. Het komt waarschijnlijk door iets uit mijn jeugd; ik was kwaad om bepaalde dingen, maar ’t is meer dan dat … ik wil ‘t geen gave noemen want ‘t is zelden tot nooit een prettig gevoel, maar sommige mensen zien de wereld gewoon op een andere manier. Ze zien door de sluier heen en zijn niet gehypnotiseerd zoals anderen. Ik bedoel dat niet als een oordeel, dat hoe ik de dingen zie beter is, het is eerder een handicap in onze maatschappij. Ik loop rond en het lukt me niet om me druk te maken over sportwedstrijden. Ik kan niet geloven dat de presidentsverkiezingen zin hebben. Ik kan niet het nieuws kijken en alles geloven wat ik zie. Dat is gewoon hoe mijn gedachten gevormd zijn door de jaren heen. Het zijn mijn invloeden, wat ik gezien en gelezen heb, en de mensen die ik ontmoette die hun macht misbruikten. Die, tot mijn schok, bewust de verkeerde keuzes en misbruik van hun positie wilden maken. Als je dat eenmaal gezien hebt, kun je het niet meer uitschakelen, dus die visie volgt mij. Het is niet zo dat ik een of andere chagrijnige, paranoïde eikel ben, ik zie de dingen gewoon zo. Wat ik verbazingwekkend vind, is wanneer mensen niet in kunnen of willen zien dat ze voorgelogen worden, dat die gedachte ze beangstigd. Er is iets krachtigs aan geen dwaas willen zijn. Ik doel niet op intelligentie, gewoon dat je niet in de maling genomen wordt. Zo beangstigend als ‘t is bepaalde waarheden onder ogen te komen, is het krachtig om de waarheid te zien waar je tegenover staat. Het maakt je leven niet leuker, maar geeft je wel een betere kans je geestelijke gezondheid te bewaren.”

Je zei al niet in de zin van de presidentsverkiezingen te geloven. Ga je stemmen?

“Absoluut niet. Waarom zou ik meedoen aan iets waar ik de zin niet van inzie?”

Je zou kunnen beargumenteren dat het minste van twee kwaden kiezen nog steeds een keuze is die het maken waard is.

“Ik denk dat ‘een kwaad’ geen optie is. Ik ga niet iemand kiezen die ‘een kwaad’ is. Het komt niet logisch op me over, het is beledigend voor mijn gevoel van logica en mijn geest en ik geloof niet dat er iets nobels is aan meedoen met iets waarvan je weet dat het corrupt is. Zelfs als ‘t niet 100% corrupt is, is soms je enige stem die van je gewetensbezwaren. Soms moet je zeggen: ‘Ik ga niet stemmen, dat is mijn statement.’ Ik stem door niet te stemmen.
Ik weet niet meer wat ik tegen motherfuckers zeggen moet, iedere vier jaar wordt iedereen weer compleet opgefokt en denk ik: ik maak me dagelijks druk over dit soort dingen, ik ben blij dat je je nu ook betrokken voelt, maar dat is precies wat ze willen. Vind je jezelf niet een beetje voor schut staan? We kijken naar die shit en het zijn allemaal dezelfde leugens, dezelfde bullshit. Ieder fucking ding, uit iedereen zijn mond, is een leugen, en je weet dat dat een feit is! Er is niet eens één voorbeeld van dat ‘t ooit anders is geweest en als dat wel zo is dan is ‘t van voor dat onze generatie geboren was. Hoe kun je dat doen? Ik doe ook niet mee aan de loterij, ‘t is fucking beledigend.
Motherfuckers zeggen: ‘Je mag niet klagen als je niet gestemd hebt.’ Ik zeg: ‘Jij mag niet klagen omdat je gestemd hebt.’ Ik heb die eikel niet zijn ambt ingestemd! Ik stem ook niet bij American Idol, maar ik kan wel klagen over hoe slecht die show is. Shit suckt. ‘Dan had je moeten stemmen op Fantasia!’ Nee, het kan me niets schelen. Ik probeer er niet te veel over te praten want het is geen mening die mensen graag horen, mensen vinden het een vreselijke, negatieve visie, maar dat is niet zo. Ik weet dat het allemaal bullshit is dus ben er positief over dat ik me er niet mee in ga laten.
Ik stem voor de eerste motherfucker die de ‘Patriot Act’ terugdraait. Bij wie kom je dan uit? Ron Paul. Maar het hele systeem is gefikst, hij kan niks doen! Iedereen heeft zoiets van: je kan niet stemmen op diegene waar jij voor wilt stemmen, dat weet je. Je moet een van deze twee andere klootzakken kiezen. Dus moet je uit zien te vogelen wie het beste liegt, wie het meest kan doen alsof hij iets om je geeft. En uiteindelijk kies je de beste leugenaar.”

Tougher, Colder Killer is een nummer op je laatste album dat over oorlog gaat. In de tekst beschrijf je de dreiging dat er altijd een sterkere, efficiëntere, gevaarlijkere moordenaar rondloopt. Is dat een commentaar op de zinloosheid van oorlog an sich?

“Het is een verhaal over een soldaat die iemand neerschieten moet, die een order krijgt iemand te vermoorden, en die te vermoorden persoon zegt in feite, zonder dat ik ‘t letterlijk zo zeg op de plaat: ‘Je kan me afmaken maar je zult moeten antwoorden aan een hogere macht. Iemand die ons allemaal afmaken kan. Die machtiger is dan wij allemaal. Dus jij bent geen bad ass. Dit hier betekent niets. We kunnen allemaal vernietigd worden als diegene het besluit.’
Het is het idee van God. Het is belachelijk voor ons te denken dat we controle hebben. Ja, we kunnen elkaar vermoorden, en het is niet zo dat ik hier per se in geloof, maar het gaat om het idee dat we onze ziel compromitteren om iets gedaan te krijgen, omdat we het opgedragen krijgen. Het is onbelangrijk hoeveel mensen een man of een regering of een wereld vermoorden kan, we staan met zijn allen in een soort van vuurlinie. Er zijn grotere machten in het spel dan wij.”

Je hintte ook al naar de relatie van veel mensen met een hogere macht op Flyentology van je vorige album.

“Dat ging er meer om de draak te steken met mezelf omdat ik moeite heb toe te geven dat ik een relatie heb met een hogere macht, totdat ik in gevaar ben. Totdat ik in een vliegtuig zit dat lijkt te gaan crashen, dan ben ik opeens de paus. Het is grappig omdat we allemaal met dat soort ideeën omgaan zolang het ons goed uit komt. Als iets goed gaat, bedanken we God: ik wil God bedanken voor de hulp die ik kreeg bij het winnen van mijn Olympische medaille. Vervolgens gebeurt er ergens weer tragische, verschrikkelijke shit …
Comedians hebben ‘t daar ook met regelmaat over, maar ‘t is de waarheid. Het punt is dat we ‘t gemakzuchtig gebruiken. Hoeveel politici hebben er echt een relatie met ‘de Heer’? Ja, jullie zijn echt zo nederig en o zo christelijk. Ik ben geen christen maar ik ben er vrij zeker van dat ik een betere relatie heb met wat God dan ook mag zijn dan die gasten die denken dat ze er al binnen zijn. Ik stak gewoon de draak met mezelf vanwege de moeite die ik had om toe te geven dat je soms best gered wilt worden. Als je bang bent, als je denkt dat je laatste uur geslagen heeft, roep je ineens die hogere macht aan die je normaal altijd negeert.”

Heeft het stoppen met het runnen van je eigen platenlabel je creatief bevrijd?

“Het heeft me zeker creatief bevrijd om niet een label te hoeven runnen. Niet het tijdrovende en de last te hoeven dragen van het allemaal op zo veel verschillende niveaus laten draaien. Het heeft me veel tijd gegeven, de stress is afgenomen. En die stress werd behoorlijk serieus. Ik heb de afgelopen twee jaar drie albums gemaakt en dat is meer dan ik ooit in twee jaar gedaan heb. Ik heb een instrumentaal album gedaan, de plaat met Mike en mijn eigen album en dat is het meest productief dat ik geweest ben sinds ik muziek ben gaan maken. […] Ik ga sowieso een nieuw album doen met Killer Mike, ik denk dat het een album wordt waar we samen op rappen.
Ik probeer niet te veel te stressen. Ik heb lang geprobeerd alles te beheersen en er voor te zorgen dat alles perfect was, maar dat is onmogelijk. Ik ben een stuk gelukkiger en creatiever nu ik aanvaard heb dat ‘t prima is niet te weten wat de toekomst brengt. Niet alles hoeft te gaan zoals je ‘t gepland hebt, dus nu zweef ik gewoon rond, ik zie wel wat er komt. Ik weet niet wat er te gebeuren staat, maar ik voel me goed. Ik voel me goed over de muziek die ik maak en dat is altijd belangrijk.”