Het leven in de grote stad is zeker niet voor iedereen weggelegd. Je kunt je gemakkelijk laten afschrikken door het lawaai, de drukte en de kunstmatigheid van dat alles. Maar de stad is vaak vruchtbare grond gebleken. Het heeft de gewoonte om als katalysator te dienen voor de meest verbazingwekkende kunst. In feite worden de meest aangrijpende stedelijke kunstwerken meestal niet gemaakt door enthousiaste stedelingen, maar door mensen die een meer ongemakkelijke of gecompliceerde relatie met hun omgeving hebben. Met die benadering is twee decennia later luisteren naar Boy In Da Corner alsnog een trip. In feite voelt Dizzee Rascal’s debuutalbum in die zin aan als het grime-equivalent van Illmatic.
Een bold statement zei je? Wellicht, maar toch niet geheel ongegrond. Beide debuutalbums laten twee briljante schrijvers horen die hun weg zoeken in een meedogenloze omgeving, met niets anders dan hun verstand. Oke, en een wapen, een gezonde dosis introspectie en flinke opschepperij. De eerste albums van Dizzee Rascal en Nas hebben nog een belangrijke overeenkomst. Ze hebben beide vaak als toegangspoort gediend voor nieuwe luisteraars van hun respectieve genres.
Twintig jaar na het verschijnen van Boy In Da Corner kan het voor de meesten niet meer, maar met pure onervarenheid in grime het album ontdekken zou een waar feest moeten zijn. Dat feest begint met de beats. Nou ja, feest… de futuristische synths en straffe ritmesecties, ontleend aan uitgesproken Britse elektronische genres als 2-step en garage, vormen een levendig decor. Daarvóór spelen Dizzee’s verhalen over vervreemding en stedelijk verval de hoofdrol.
Het is een document van een eigenwijze en onervaren jongen, middenin zijn rusteloze jeugd. Hij klinkt ook daadwerkelijk als een ‘boy’. Dizzee’s hoge toon klinkt continu gespannen; door wat hij ziet op straat, maar ook door puberale toonhoogteschommelingen. Zijn flow grenst constant aan het chaotische. Zoals schrijver Dan Hancos briljant zei: “Alleen een tienergenie dat niets te verliezen heeft zou zijn debuut beginnen met Sittin’ Here, een grime-variant van La Haine.”
De harde, industriële tonen in de muziek weerspiegelen de beklemmende omgeving waarin het gemaakt is. Een harde buurt van beton en staal, die amper ruimte laat voor zwakte. Boy In Da Corner biedt inzicht in hoe het geweest moet zijn om rond de milenniumwisseling op te groeien in Oost-Londen. In nummers als Do It en Brand New Day verhaalt Dizzee Rascal over het geweld en de paranoia die gepaard gaan met het leven in de meer verarmde en genegeerde Londense gemeenschappen. Ze werden constant overschaduwd door de zware bendecultuur die er heerste.
Dizzee Rascal groeide er op als kind van een Nigeriaanse vader en een Ghanese moeder. Zijn vader stief toen hij nog jong was, hijzelf stond op school al gauw bekend als gewelddadig en ontwrichtend. Uit de thema’s van Boy In Da Corner blijkt duidelijk dat muziek voor hem een uitvlucht was. Er heerst haast altijd een beklemmend gevoel van angst om op te groeien in een gebied waar de misdaad hoogtij vierde, en de sirenes altijd loeiden. Al op dertienjarige leeftijd zocht hij afleiding in muziek. Hij was toen al actief als drum ’n bass-DJ en maakte hij mixes voor piratenradiostations.
Het nummer I Luv U is een van de hoogtepunten van deze plaat. Die track is tot op de dag van vandaag een van de belangrijkste mijlpalen in grime. Het is gebouwd rond de stotterige herhaling van de titel van het nummer. Dat gaat van menselijk geleidelijk steeds robotachtiger klinken. De track begint met een zwangere tiener die op de deur van de even jonge en bange manfiguur klopt. Wat volgt is wrede, wederzijdse bekvechterij. Hij beschuldigt haar ervan hem lastig te vallen, zij maakt zich zorgen over of hij ooit het vaderschap serieus kan nemen. Het toonde de ballen van de piepjonge Dizzee. Hij bracht een tot nadenken stemmend stuk als debuutsingle uit, in plaats van iets dat zou gaan werken in de club. Het is een track die ingaat op de complexiteit van liefdesrelaties. Hoewel het aan de oppervlakte een eenvoudig verhaaltje kan lijken, kent het een behoorlijke gelaagdheid. Hij verkent hardop zowel de romantische als giftige kant van een relatie.
Veel nummers op het album, zoals Stop Dat en Seems 2 Be, bestaan uit weinig meer dan titanische hoeveelheden bas en spervuren aan drums. Dergelijke grimmige en minimalistische arrangementen schetsen de kille leegte van Dizzee’s wereld, evenals de wreedheid die de bewoners ervan nodig vinden om te kunnen overleven. “.22, .38, .9 / These digits will leave you stiff like a cramp”, waarschuwt hij fel op Hold Ya Mouf. Een nummer waarop ook God’s Gift meedoet, die iedere regel eindigt met het geluid van een pistoolschot. En in Fix Up, Look Sharp, ondanks de rockriffs het nummer dat het meest klinkt als conventionele hiphop, rapt Dizzee: “I’m a don, accept it / You’ve got a bright future don’t let my gun affect it!”
Die regel laat ook doorschemeren dat Dizzee onder zijn afressie ook veel empathie voelt voor degenen die niet het geluk hadden om boven de norm uit te stijgen in een ghetto. Dat thema komt duidelijker naar voren naarmate Boy In Da Corner vordert. In opener Sittin’ Here klinkt hij nog wanhopig als hij zijn hopeloosheid deelt over weemoedige synths en de echo’s van sirenes in de verte. Tegen de tijd dat je bij afsluiter Do It aankomt, heeft hij al zijn meest strijdlustige gezicht opgezet. Dan kan hij verwachtingsvol kijken naar de toekomst in plaats van angstig.
Die finale overspant een volledige emotionele ommezwaai, waarbij Dizzee de bodem van de put bereikt. “If I had the guts to end it all, believe I would”, rapt hij eerst, voordat hij de kracht vindt om eruit te klimmen. Dan volgt een gelofte: “I’ll survive ‘cause it’s what I do best.” Het is een krachtige doelstelling, perfect getimed na de voorgaande vijftig minuten vol woede en afstandelijkheid.
Het conflict tussen die twee visies is het belangrijkste motief op Boy In Da Corner. Het album kent een ijzersterke survival-of-the-fittest-mentaliteit, maar overdenkt ook de futiliteit ervan. Hoewel dergelijke thema’s niet nieuw waren binnen rap anno 2003, presenteerde Dizzee het wel op een nieuwe manier. De opvallende rhymes en intense zang over zelfgeproduceerde, onorthodoxe en chaotische beats vormden uiteindelijk een herziende blauwdruk voor grime. Hoe het probleemkind dat van diverse scholen werd gestuurd de gouden standaard voor een genre maakte.
Dizzee Rascal treedt op 26 februari op in de Melkweg. Tickets zijn hier te koop. Beluister het album hieronder in z’n geheel.
