Can’t Beat That Feeling
Sprekende combinatie van drie iconen uit de Amerikaanse Eeuw in een context die ik zou bestempelen als een killing joke. Een lachende Mickey Mouse en Ronald McDonald hand in hand met het Vietnamese meisje Phan Thi Kim Phuc. Zij schreeuwt het uit van de pijn nadat zij perongeluk is getroffen door een napalmbombardement van de Zuid-Vietnamese luchtmacht op de Zuid-Vietnamese grondtroepen. Trangbang, Vietnam, 8 juni 1972. De foto van het meisje was de World Press Photo in dat zelfde jaar. De foto werd gemaakt door: Huynh Gong Ut van de Associated Press.
“I’m going to speak my mind, so this won’t take very long”
Zo leidt hij het voorwoord in. Het werk in dit boek, anno 2006, is eerder verschenen in drie kleine boeken. De titel: Banksy ‘Wall and Piece’ maakt een knipoog naar het klassieke tweedelige boek van Tolstoi: War and Peace. Zoals gezegd, de tekst is kort. Typerend voor zijn werk: duidelijk en krachtig. Het is zeer verleidelijk om alles op te schrijven en om over alle juweeltjes in het boek te vertellen. Maar jij moet het echt zelf lezen en bekijken. Het is dan ook met klem een moet-ik-hebben boek!
“Some people become cops because they want to make the world a better place. Some people become vandals because they want to make the world a better looking place.”
Wat ik wil zeggen is wat hij, Banksy, zelf ook al zegt. Deze vorm van graffiti en beeldende kunst is eigenlijk een van de meest eerlijke vormen van hedendaagse kunst. Het is geheel ontdaan van enige hype en commercie. Ongesubsidieerd, alles wordt betaald uit eigen zak. Met uitzondering van de schoonmaak kosten, die meestal door een ander worden betaald. Het is vrij toegankelijk voor iedereen. En de artiest wordt ook nog eens opgejaagd door de autoriteiten, omdat het illegaal is.
“There is no way you’re going to get a quote from us to use on your book cover.” Metropolitan Police spokesperson, staat er netjes op de omslag.
‘Mind The Gap’ is het stijlicoon en de uitspraak bij uitstek wat de London Underground siert. Het staat op de vloeren geschreven van de perrons en waarschuwt de passagiers voor het gat tussen de metro treinstellen en het perron; als het station in een bocht ligt. In de zelfde vorm als de waarschuwing ‘Mind The Gap’, heeft hij op de trappen van de ingang van het wereldberoemde Tate museum “Mind The Crap” geschilderd. Naast het werken met verf, uit hij zich ook door middel van andere materialen. Een omgeving afgezet met, wat lijkt op, politie lint: “Polite line: do not get cross”. Een vermoorde telefooncel ligt gekreukeld in een hoek. Boven een eeuwige file: “It’s a free country”. Praktische humor die toch weer heel veel voeten in de aarde heeft om het in de praktijk te brengen. In het meer van St. James’ Park, London, heeft hij een officieel ogent bord neergezet: “Danger! Contaminated Area. Radio active material”. Op zich zorgt één bord niet zo zeer voor opschudding, het is de context en de interactie met de omgeving. De politie reageert op de meest fantastische manier die Banksy maar kan wensen: Ze zetten er voor twee en twintig uur een politie officier neer die omstanders tot kalmte maant. Geniaal. In de metro vallen alleen voor het oplettende lezend oog zijn stikkers op: “Warning! Graffiti artists must report to reception before starting work”
In menig museum hangt onbetaalbare kunst. Waar het gros van de bezoekers heengaat omdat iemand anders hen heeft verteld dat het onbetaalbaar en zeer belangrijke kunst is. De musea zijn op en top beveiligd om te voorkomen dat kunstwerken gestolen of beschadigd worden. Wat nou als een Banksy besluit om zijn eigen werk naar binnen te smokkelen en stiekem op te hangen? Hoe snel zou de curator het door hebben? Echt een van de betere manieren om het establishment te provoceren. Zijn versie van de Mona Lisa, met als gezicht een Smiley, hing in het Louvre, Parijs 2004.
“My sister threw away loads of my drawings when I was a kid and when I asked her where they were she shrugged and said: ‘Well it’s not like they’re ever gonna be hanging in the Louvre, is it?’
Omdat bij de keuze van zijn lokaties snelheid van primair belang is (“Designated riot area”, op het Trafalgar Square, London 2003) werkt hij met stencils en tamponeer techniek. Waarbij in dit geval de tamponeerkwast is vervangen door een spuitbus. Op plekken waar hij wat meer tijd heeft, spuit hij op de conventionele manier. Waarbij een aantekening gemaakt moet worden dat ‘welke van de twee technieken er het eerst was’, afhankelijk is van de context. Hij geeft ook nog diverse tips voor als jij en ik zelf aan de slag willen:
•Mindless vandalism can take a bit of thought,
•It’s always easier to get forgiveness than permission,
•The easiest way to become invisible is to wear a day-glo vest and carry a tiny transistor radio playing Heart FM very loudly. If questioned about the legitmacy of your painting simply complain about the hourly rate.
In het einde van het boek word ik even goed wakker geschud met een stuk tekst uit het dagboek van Luitenant-Kolonel Mervin Willet Gonin, Manifesto. Een van de eerste Engelse militairen die arriveerde in het net voor het einde van de Tweede Wereldoorlog bevrijdde concentratie kamp Bergen-Belsen. Terwijl de bevrijde gevangenen van het concentratie kamp nog steeds, met aantal van 500 personen per week, stierven aan de gevolgen van het Nazi-regime, zat er bij één van de eertse bevoorradingen van het Rode Kruis honderden rode lipsticks. Totaal en woedend over deze lading heeft hij met verwondering gekeken naar wat dat terweeg bracht. “At last someone had done something to make them individuals again, they were someone, no longer merely the number tatooed on the arm. At last they could take an interest in their appearance. The lipstick started to give them back their humanity.”
Het boek staat ook vol met hilarische anekdotes. Ik blijf het bekijken en lezen. In de technische tekst (wie het boek gemaakt, gedrukt etc. heeft) staat: “Copy right is for losers©™”. Illustrerend dat hij zelf een getalenteerd copy writer is. Banksy blijft me verrassen. Het is een boek dat ik met klem aanraad!
Banksy, Wall and Piece
ISBN: 1844137872
Banksy
Random House
