Beeld: Snoop Dogg in 013 (2012), door Murph
Ruud Lemmen is 33 jaar oud en sinds mei 2010 programmeur van 013. Sinds oktober 2012 is hij daarbij ook nog eens afdelingshoofd van de programma-afdeling binnen 013. Met twee andere programmeurs werkt hij hard om een totaal van zo’n vierhonderd activiteiten per jaar te organiseren.
Hij organiseerde al jaarlijks een festival in 013 en toen na elf jaar de plek van zijn voorganger vrijkwam, heeft hij gesolliciteerd en is vrij kort daarna aangenomen als programmeur. Hoe kwam hij in aanraking met hiphop? “Ik luister van oudsher eigenlijk een hoop verschillende stijlen muziek. Je kocht van je zakgeld gewoon een cd die je goed vond. Dat betekende automatisch dat je ook een hele hoop cd’s niet kon kopen, die nam je dan over op bandjes van vrienden op school. Dus de ene keer kocht je een plaat van Biohazard of Pearl Jam, de andere keer van Cypress Hill, Wu Tang, Nas of Public Enemy. Toen ik echter Vloeistof van Opgezwolle voor het eerst luisterde, volgens mij was het in 2003, sloeg dat echt zo enorm in bij me, niet normaal meer.”
Hoe belangrijk is hiphop voor 013? Volgens Lemmen is het naast rock, metal, pop en elektronische muziek een van de belangrijke muziekstromingen binnen het poppodium. “Zo proberen we over de volle breedte middels lokaal gerichte avonden als Brrrap en Cultcafé aan talentontwikkeling te doen. Tegelijkertijd wisselen concerten in de Kleine Zaal zoals Killer Mike, Sticks & Moon af met concerten in de grote zaal. Zoals Nas, afgelopen maandag. Buiten dat hebben we jaarlijks natuurlijk het alom bekende Definitie van Hiphop festival.”
Beeld: Sticks & Rico tijdens Definitie van Hiphop (2012), door Murph
Het selecteren van hiphopacts verschilt niet veel met het selecteren van de rest van de acts, volgens Lemmen. Hij stelt zich altijd de volgende vragen: Wat voor following heeft een act? Is er een nieuw album? Een nieuwe videoclip? Denken we er genoeg publiek voor op de been te kunnen brengen in 013? Is er anderzijds een buzz gaande om deze act? “Dat zijn slechts enkele zaken waarop we een act beoordelen. In feite kijk je als programmeur de hele dag door of een act past bij het podium waarvoor je werkt en zo ja, proberen vast te leggen.”
Binnen zijn netwerk praat hij over wat hot is in de hiphopscene. “Ook via social media krijg ik veel toegespeeld. Ik probeer alles wat uitkomt te luisteren, wat een hele opgave is. Timing speelt eveneens een grote rol. Op het moment dat een artiest een momentum heeft, is het van belang om ze op dat moment ook te hebben staan. Vaak lukt dat overigens niet, maar als het wel lukt is dat bijna altijd een garantie voor succes.”
Hiphop wordt steeds groter. Er komen jaarlijks meer acts bij. “We merken dat er zeker publiek voor is in Tilburg. We zijn dan ook van plan om nog meer hiphop te gaan programmeren dan dat we op dit moment al doen. Wel is het zo dat we merken dat acts vaak naar Amsterdam gaan, in plaats van naar Tilburg, en dat zij daar ook makkelijker een zaal kunnen vullen dan hier in het zuiden. Amsterdam is natuurlijk een hoofdstad en er wonen in Amsterdam en de directe gebieden eromheen in totaal zo’n drie of misschien wel vier keer zoveel mensen als in Tilburg en omstreken. Dat betekent automatisch dat er ook voor hiphop makkelijker publiek te krijgen is in een stad als Amsterdam en dat zij sommige acts wel aan zullen nemen, waar wij over twijfelen of deze in het zuiden wel werken. Dus de oproep aan iedereen om naar hiphopshows in 013 te komen: Hoe meer jullie komen, hoe meer hiphop wij kunnen boeken.”
In 013 staan veteranen als Method Man, Nas en Killer Mike afgewisseld met relatief nieuwe acts als Tyga en Nouveau Riche. “Je ziet een grote tweedeling tussen doelgroepen voor nieuwere hiphopstromingen en voor de oude krakers”, vertelt Lemmen. “Ik denk dat het voor een poppodium de taak is om de kloof kleiner te maken en deze twee groepen zoveel mogelijk naar elkaar toe te laten trekken. Enerzijds wil je de jonkies opvoeden en ze in aanraking laten komen met de oude helden, anderzijds wil je de ouderen ook laten zien dat er nog vernieuwing is in het genre.”
Beeld: Ice T tijdens Mic Check (2009), door Nomar Fats
Waar outdoor hiphopfestivals als Boogiedown Breda en Beats And Roots niet doorgaan vanwege grote financiële risico’s (mede doordat de doelgroep pas laat kaarten aanschaft), loopt bij 013 de voorverkoop vaak goed. “Ongeveer 90% van de verkoop gebeurt in de voorverkoop, de overige 10% koopt een kaartje aan de deur.” Wel beaamt hij dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld een rockshow de voorverkoop van de hiphopshows vaak wat later op gang komt. Hoe schat hij hoeveel mensen er op een hiphopact afkomen? “Dat is een beetje het geheim van de kok. Niet zo zeer een geheim natuurlijk, het is meer een onderbuikgevoel waarbij je put uit je eigen ervaring en ervaring van het netwerk dicht om je heen. Gelukkig gaat het meestal goed, af en toe maak je eens een uitglijder.”
Beeld: Ice Cube in 013 (2008), door Ron van Rutten
In 013 heeft hij al veel mooie hiphopshows gezien. “Ik vond de eerste keer dat we Snoop Dogg hadden erg goed. Ondanks dat deze beste man veel te laat begon, had hij binnen drie nummers al het publiek mee. Toen hij vervolgens zijn Willem II shirtje, dat een collega ‘s middags thuis nog opgehaald had, aantrok kon het helemaal niet meer stuk. Een andere mooie show was dat een van de heren die bij KRS-One was de laatste keer, een freestyle deed van meer dan tien minuten waarbij hij elke keer een item uit het publiek aanpakte en dan overging op dat als onderwerp. Dus van een aansteker naar een schoen, naar een iPhone, naar een pet, naar een poster. Alles kwam langs en die freestyle zat echt naadloos in elkaar, erg knap.”
Waar er mooie shows zijn, zit er ook wel eens een hele slechte tussen. “Zonder meteen namen te roepen, was er eens een artiest die op het moment dat hij moest spelen nog in een hotel verderop zat. Toen we hem belden, vertelde hij doodleuk dat we eerst het geld maar eens naar het hotel moesten brengen en dat hij daarna misschien wel zou komen. Dat is niet de gangbare zaak, zeg maar. Na vaak bellen kwam de artiest in kwestie toch opdagen om zijn show te doen. En het was met afstand de slechtste show die ik ooit heb gezien op hiphopgebied.”
Met laatkomers heeft Lemmen wel vaker te maken gehad. “Op Definitie van Hiphop hebben we wel eens een act gehad die om 15:00 moest spelen. Hij belde om half drie op om te zeggen dat hij 15:00 niet zou halen omdat hij in de file stond. Uiteindelijk kwam hij om 19:00 binnen met de vraag: ‘Hoe laat moet ik?’ Mooi hoor, maar niet helemaal de bedoeling. Over het algemeen heb ik het idee dat het de laatste jaren een stuk beter wordt. We hebben er dan ook niet zo heel veel last meer van.”
Beeld: Kyteman's Orchestra in 013 (2012), door Murph
De shows waar hij zelf naar uitkijkt, zijn die van Wu-Tang Clan (21 augustus) en Sticks & Moon (13 april). “Die hebben laatst echt een hele mooie plaat uitgebracht. Die draai ik zelf nog vrij vaak.” Niet geheel toevallig noemt hij het afscheid van Opgezwolle als tofste hiphopshow die hij ooit heeft gezien in 013. “Misschien wel een van de beste shows überhaupt. God, wat ging dat los. Verder vond ik de albumrelease van Wij Zijn van Boef en de Gelogeerde Aap ook erg vet. Jongens die ‘bij ons’ in het kleinste zaaltje zijn begonnen en die we op de voet gevolgd hebben. Zonder dat wij aan de wieg van hun succes hebben gestaan, ben ik wel trots op het feit dat we er toen gezamenlijk voor hebben gezorgd dat ze ruim duizend man op de been wisten te brengen. Overigens wisten zij dat onlangs wederom te bereiken met de release van Niet Hier.”
Ruud noemt Boef en de Aap en constateert de volgende trend in hiphop: “Je ziet dat de overlap met elektronische muziek steeds groter wordt. Dit gaat gepaard met het feit dat mensen minder eenkennig zijn wat betreft muziek in het algemeen en hiphop in het bijzonder.”
013 blijft de komende tijd hiphop programmeren. “Niet in de laatste plaats omdat alle drie de programmeurs van 013 hiphop een warm hart toedragen.” Volgens Lemmen gaan hiphop en 013 prima samen. “Het is meer dan een muziekstijl, het is een lifestyle. Die lifestyle wordt met kwalitatieve hiphopacts prima uitgedragen. Daar doen wij als podium dan ook graag aan mee.”
