Sticks reflecteert op zijn nieuwe album uitgebreid op de donkere periode waar hij de afgelopen jaren doorheen ging. Daarbij leerde hij een heleboel; over zichzelf, zijn gedragingen en zijn relaties. Naar eigen zeggen is Alles Over Hoop een album waarop hij ‘nieuw terrein pakt.’ Wat de structuur van het album betreft, maar ook dat hij de regie meer dan ooit in eigen handen heeft genomen. Én de onderwerpkeuze. In de tot boekhandel annex brasserie omgetoverde Broerenkerk in Zwolle schotelen we hem uit iedere track een passage voor. Een diepe duik in de gedachtewereld van een van ’s lands meest intigrerende tekstschrijvers.
Kopje koffie, een relaxte positie in de hoek van de brasserie en Sticks is relaxed: “Er is een gezonde wedstrijdspanning, maar ik ben wel zelfverzekerd over wat ik heb gemaakt. Je streeft naar een vorm waarbij je zó achter wat je brengt kunt staan, dat het niet meer uitmaakt wat anderen vinden. Vorig jaar heb ik een meeting gehad met alle producers en heb ik verteld welk verhaal er in de steigers stond. Vanaf daar werd steeds beter duidelijk hoe het moest gaan klinken.”
In de oorspronkelijke versie van het album gaf elk opvolgend nummer een antwoord op het vorige, vertelt hij. “Als ik bijvoorbeeld in een track rapte dat je mooie momenten moest sparen, besefte ik in de volgende track dat dat allemaal leuk en aardig is, maar dat de schoorsteen ook moet roken. In de track daarop antwoordde ik dat door corona mijn positie wat verslechterd was en dat ik aan de bak moest. Uiteindelijk wilde ik niet door blijven borduren op corona en de financiële situatie die dat met zich meebracht. Toen heb ik het concept laten varen. Als je iets wilt maken dat de tand des tijds gaat doorstaan, moet je zulke shit er niet opzetten. Wat overbleef is het opborrelende thema; hoop. Alles gaat over hoop en over hoop houden.”
1. Zintro
“Je kunt heel erg bezig zijn met de balans zoeken, maar ondertussen heb ik allerlei verantwoordelijkheden waar ik aan moet voldoen. Ik heb niet de luxe om een half jaar aan soul searching te doen. Ik heb twee kinderen, de winkel moet draaien en de schoorsteen moet roken. Je komt op een punt dat het niet anders kan, wanneer je in een neerwaartse spiraal terechtkomt en even klem lijkt te zitten in je hoofd. Alsnog blijft het verantwoordelijkheidsgevoel. Dat hoort bij volwassen zijn. Ik hoorde iemand in een podcast zeggen; ‘Als volwassene leef je van probleem naar probleem.”
En daartussen?
Lachend: “Ja, crisis hè?” Serieus: “Maar ik zie dat niet als iets negatiefs, joh. In elk probleem zit een mooie oplossing, en in elke crisis zit groei. Ik zie het leven dus heus niet als een opstapeling van problemen. Het is gewoon zoeken naar de balans. Ook in ellendige tijden moet je de mooie dingen kunnen blijven zien.”
Ik interpreteerde ‘dus ik ging ervan tussen’ als je walk away van het podium. Wat maakt dat je na vijf jaar weer de podia weer gaat bestijgen vanaf februari?
“Basically heb ik gewoon veel nieuwe muziek die ik wel in een zaal zou willen horen. Ik voel weer de spanning die ik eerder miste. Nu heb ik drie platen en twee multimedia-installaties gedaan. De Onrust-installatie op Lowlands triggerde me ook. Stond ik daar live teksten op een muur te schrijven, hoorde ik alleen maar geroezemoes als dit om me heen: ‘Yo, Zwangere Guy was vet!’ en ‘The Opposites hebben die tent afgebroken!’ Dat heeft zeker óók een zaadje geplant.”
2. Re-Up Gang
“Dat slaat niet op mezelf ofzo. Maar het genot wat mensen scheppen in het afbranden van anderen vind ik stuitend. Als er weer eens iemand helemaal wordt afgemaakt, treedt er een weird systeem in werking. Dan denk ik ‘Zo. It was all good just a week ago.’ We zijn in Nederland goed in oordelen en veroordelen. Echt wel. Dat vind ik niet zuiver, vandaar die bars. Het is zaak om helemaal niet mee te doen met dingen die alleen maar negativiteit opleveren. Daarom probeer ik zoveel mogelijk ‘Het nieuwsdieet’ van schrijver Rolf Dubelli aan te houden. Ik lees geen kranten, heb mijn abonnementen opgezegd, lees die websites niet meer. Als het belangrijk genoeg is, gaat het mij toch wel bereiken.”
3. Geen Tijd Verspillen
“Ik houd andere tijden aan, waarmee ik wil zeggen dat ik het steeds vaker op mijn voorwaarden probeer te doen. Maar die eerste bars, dat is gewoon een rapper die oud wordt, joh. Over twintig jaar ben ik zestig. Als ik dan nu al besef hoe snel de afgelopen twintig jaar gegaan zijn… Het is een marathon en ik loop hem op m’n eigen tempo.”
Heb je in de afgelopen twintig jaar gesprint voor je gevoel?
“Sowieso heb ik veel sprintjes getrokken. Het was altijd doelen behalen en dóór: ‘wat gaan we hierna doen?’ Doordat ik te ambitieus was, heb ik nooit van hoogtepunten kunnen genieten. Ik was zó obsessed met doelen behalen, dat het ten koste ging van hoe ik met mensen omging. Dat heb ik nu wel beter in de peiling. Als bijgevolg van het krijgen van kinderen ga je kijken naar je eigen gedragingen. Wat kan er anders? Wat bestempel ik als negatieve kanten? Als je in die spiegel kijkt, moet je eerst door het grofvuil heen. Dan pas kun je gaan kijken naar een plek waar je mentaal kunt zijn die beter past bij hoe je nu in het leven staat.”
Wie zat er achter dat grofvuil verstopt?
“De jongen die je hoort op die plaat. Ik probeer de puurste versie te zijn. Ik zie iemand die geduldiger is, nóg doelgerichter, beter beseft waar hij zijn tijd wel en niet in stopt… eigenlijk geven al die tracks bij elkaar een goed beeld van waar ik nu ben en waar het heengaat. Geen Tijd Verspillen is daarbij een belangrijk element. We kunnen, zeker in hiphop, wel altijd loyaliteit bovenaan zetten maar soms moet je erkennen dat er een houdbaarheidsdatum zit op veel relaties. Het kan gebeuren dat je totaal van elkaar vervreemdt. Dat is helemaal niet erg, zolang het maar in goede harmonie gebeurt.”
4. Gebouw
“Trust the process. Daar gaat Gebouw over. Ik heb heel veel historie in dit genre. Dus als ik weer eens een andere richting insla, twijfel ik weleens aan mezelf. Het kost me soms best wel moeite om los te komen van alles wat ik al heb gemaakt. Als ik middenin het proces zit, kan de twijfel toeslaan of kan ik overmand worden door onzekerheid. Dat zullen anderen ook hebben, dus het is een advies aan mezelf en anderen. Als jij gewoon stoïcijns die stenen blijft sjouwen, dan staat dat gebouw er op een dag. Wees maar volhardend in je eigen visie, dat is de boodschap van het nummer. Behalve Freez z’n stuk, die besloot over iets heel anders te gaan rappen. Wat ook prima is, want anders wordt het misschien wel te serieus allemaal.”
Wat bedoel je met niet helemaal los kunnen komen van je eigen oeuvre?
“Ik heb er zelfs nu mee te maken. Als ik dan dit soloalbum aankondig, zijn er altijd mensen die zeggen: ‘Ik hoop dat het een Opgezwolle-sausje heeft.’ Dat irriteert me dan. Dan snap je zó niet waar ik nu ben. Tegelijkertijd is het een compliment en ben ik trots op die Opgezwolle-tijd. Maar ik heb zelf nooit gewild dat Nas nóg een Illmatic zou gaan maken. Het is juist interessanter om te zien waar iemand heengaat, dan terug te grijpen naar het verleden.”
5. En Toch
“En Toch. Ik ga er misschien vol in, maar de conclusie is een hele positieve. Ik spreek daarin namelijk mijn hoop uit. Mijn hoop op geduld en respect voor elkaars verschillen. Die twee verses zijn een opsomming van een heleboel dingen die me opvielen. De conclusie: Het ligt overhoop. Het is een diep dal, en toch moeten we samen verder. Daarom begint de plaat ook met Dirk de Wachter die zegt dat de zin van het leven zit in van betekenis zijn voor een ander. Er zit ook vaak een zin van Extince in mijn achterhoofd: ‘Wees gezegend, hoor elkaar / Wij schreeuwden kris–kras door elkaar.’ Maar hey, Oekraïne rijmt toch ook gewoon fantastisch op zoekmachine? Dus die wilde ik ook niet laten liggen.”
Je vindt naast inhoud dus ook de vorm nog altijd leuk om mee bezig te zijn?
“Zeker, dat is voor mij ook de sport. Je kunt de antwoorden op alle levensvragen hebben, maar als je het niet flex weet te laten klinken luister ik liever Curren$y.”
View this post on Instagram
6. Krassen
“Die track van zojuist ging over de maatschappelijke kant van Alles Over Hoop. Deze over de persoonlijke. Krassen is een heel eerlijk nummer, waarvan ik nu twijfel of ik hem er wel op had moeten zetten, want dan word ik er waarschijnlijk te lang naar m’n zin aan herinnerd. Ik ben fan van niet teveel klagen en niet al je problemen delen, maar het is alsnog het thema van dit nummer. Toch schuilt er ook hoop in. Ik heb misschien wat krassen op m’n plaat, maar jij ook, hij ook en zij ook. Eigenlijk zijn we allemaal hetzelfde. Je staat er niet alleen in.”
7. Onbetaalbaar
“Constant dóór! Dit is een reactie op Krassen. Mannen, zeker volwassen mannen, praten niet gek veel over hun gevoelens. Maar het is raadzaam het wel te doen. Het was eigenlijk een demo voor het Engel & Paul-album van vorig jaar, maar toen Paul de Munnik me het opstuurde wist ik meteen dat ik ’t moest hebben. Het triggerde me meteen om te schrijven. Ik reageerde er zó sterk op en het paste zo goed bij waar ik op dat moment was, dus ik heb hen gevraagd of ik het mocht gebruiken voor mijn album. Dus toen heb ik voor hen op een andere track gerapt. Ik had nooit verwacht dat Paul de Munnik op een Sticks-album zou staan. Zijn stuk is door Engel geschreven. Het zijn goede jongens, echt liefhebbers.”
8. Succes – Deel 1
“Als ík mijn prioriteiten maar goed heb, wil ik maar zeggen. Soms vang ik een glimp op van bijvoorbeeld Rookworst en denk ik: ja jongens, gaan we mij echt niet noemen?”
Ben je daar vatbaar voor?
“Een beetje ego is mij niet vreemd. Maar nee, ik ben daar niet vatbaar voor op een andere manier dan dat het me strijdbaar maakt. Het houdt me on top of my game. Het is niet dat ik mijn computer dichtklap en dan denk ‘godverdomme, weer niet genoemd’. Zolang jijzelf maar goed weet waarvoor je ’t doet, maakt het niet uit wat anderen vinden. Eigenlijk borduurt het voort op Gebouw.”
9. Succes – Deel 2
“Succes deel 2 gaat over dat het échte succes ‘m zit in als je dat allemaal kunt laten. Wanneer je niet meer bezig bent met genoemd willen worden, de auto’s, de cijfers en al die andere dingen. Als je goed bent no matter what, ben je pas écht succesvol.
Ik wilde deel 2 graag schrijven omdat ik hoop een idee te sparken bij mensen dat je niet per sé mee hoeft te doen. Dat je blij kunt zijn, al voldoe je niet aan het beeld waar al die influencers je gek mee maken. Mijn beeld van succes is heus niet Dubai, maar als ik zie dat mensen het echt goed hebben is het haast onmogelijk dat het me koud laat. Maar je moet oké zijn met jezelf, al ben je niet dáár. Je moet gewoon ten alle tijden oké zijn met jezelf.”
10. Secret Wars
“Ik hoef nu niet meer de allerbeste rapper te zijn. Wat ik wel wil, is de beste zijn in wat ik doe. Dat is makkelijk, want ik ben de enige die dat doet. Maar nee, ik ben absoluut niet meer bezig met dat spelletje. Toen we begonnen met Opgezwolle zaten Ri en ik dagelijks te schaven aan onze lines omdat we iets wilden brengen wat we nog niet kenden in het Nederlands. Smif-N-Wessun, Das EFX, wat al die tagteams deden. Daar waren we heel ambitieus in. Verder gaat deze track over hele andere dingen. Over wat ik allemaal over mezelf hoorde in de verses van Jiggy en las in de tweets van Hef. Het is zo hard dat dat nu twee hele goede vrienden van me zijn. We maakten ons druk om niks. Zo mooi kan het leven lopen.
En ik heb het ook over dat ik in m’n eigen crew soms raps hoorde die weleens over mij konden gaan. We hebben een hele hoop dingen meegemaakt, zowel Rico als ik. Maar broederschap blijft het altijd. Maar ik heb weleens gedacht van ‘Zit jij mij nou te dissen?’ En hij heeft dat ook gehad. Dan kun je een secret war voeren. Of we elkaar ernaar hebben gevraagd? Tuurlijk.”
Was het antwoord dan resoluut nee?
“Ja, dat. Óf ‘Wie de schoen past trekt hem aan’, hahaha.”
View this post on Instagram
11. Simpel
“Ik vond het gewoon een komische zin. Het nummer had sowieso een nostalgisch tintje voor mij. In deze verse handel ik vanuit mijn ego, wetend wat het wél en niet betekent. Toen we jonge honden waren zaten we er middenin; niemand kon fucken met ons. Nu kan het me gestolen worden, maar als ik ga rappen is het toch wel leuk om allemaal te vermelden. Er zijn momenten dat ik mijn verhaal wil vertellen, maar ook momenten dat ik gewoon flex wil rappen. Zeker als je met Guy en Winne de studio ingaat. Dat komt in deze track perfect samen.”
View this post on Instagram
12. Alles Over Hoop
“Yes, een soort reminder aan mezelf. Het zijn open deuren, dus ik zeg ook maar gewoon dat het open deuren zijn. En om ‘Eckhart Zwolle’ moet ik dan zelf grinniken. Die heb ik jaren geleden al eens opgeschreven, maar nooit gebruikt. Nu kwam ‘ie mooi van pas. Toen ‘De kracht van het nu’ van Eckhart Tolle verscheen, waren veel mensen daar helemaal weg van. More power to them, maar voor mij bestaat leven in het nu alleen bij de gratie van weten waar het naartoe gaat, en plannen maken. Dan pas heeft het leven in het nu voor mij zin. Ik heb een houvast nodig; oke, dit is wat we gaan doen en hiervoor doe ik het.”
Heb je daar al een antwoord op; op de vraag waarom je doet wat je doet?
“Van betekenis zijn voor anderen vind ik prachtig. Maar dat kun je niet najagen. Ik kan niet mijn best gaan doen om dingen te schrijven waar anderen wat aan hebben. Maar dat het zo is – mensen die tattoages van teksten zetten, hun kind naar je vernoemen of berichten sturen dat ze echt iets aan een tekst hebben gehad – vind ik echt heel mooi. De andere mijlpalen verbleken daarbij.”
13. Privileges
“Typisch dat je die kiest, want dat is eigenlijk de enige serieuze bar in die hele shit. Eigenlijk moest ik zeggen ‘ík overdenk alles veel te lang.’ Voor de rest ben ik lekker aan de wordplay in een track die er op moest om even te kunnen ademen. Het is altijd lekker om tracks te hebben die je op kunt zetten om op te chillen. Het hoeft niet altijd vol met info of de diepte in. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat wat je wilt zeggen beter overkomt als je het luchtig verpakt. Deze track is geproduceerd door Reverse, die in het creatieve proces letterlijk honderd beats in m’n Whatsapp heeft gegooid. Dat is een speeltuin voor me. Al die beats hebben wel íets, héél leip.”
14. Hart
“Ik leef nogal in mijn gedachtewereld. Toch ben ik tegelijkertijd soms krampachtig bezig met zo goed mogelijk tot me nemen hoe mijn kinderen opgroeien. Ik probeer echt te genieten. Want het moment dat je over vijftien jaar staat met dat kinderschoentje in je hand en dan denkt ‘Oh my God, dat is snel gegaan’, is superdichtbij. Daar kan ik nu al hartzeer van krijgen. Af en toe dan, hè? Niet elke dag ofzo, maar gewoon op momenten. Het is niet dat ik hele dagen sentimenteel rondloop.
Wat ik ter harte heb genomen: als je je tanden poetst, poets je je tanden. Niet tegelijkertijd andere dingen doen. Als ik met mijn kinderen ben, ben ik met hén. Het is een heel simpel regeltje, maar zo moeilijk om je altijd aan te houden. Vanochtend ging ik even sporten, zat ik al in mijn warming up en was ik nog berichtjes aan het afhandelen op mijn telefoon. Terwijl ik denk: ‘als je gaat sporten, ga je sporten’. Mensen gaan je er ook meer om waarderen, je bent duidelijker naar je gezin, naar je collega’s. Het is eigenlijk een vrij boeddhistische gedachte, maar zie het maar eens gemakkelijk te maken voor jezelf. Als je je tanden poetst, poets je fucking tanden.”
Nooit verwacht dat je een track als deze zou maken…
“Ik ben blij dat je dat zegt, want dat is het doel. Uiteindelijk ben je als artiest op zoek naar een manier om dat vijfsterren-album te maken, te gaan voor die five mics. Dat doe je niet door steeds maar hetzelfde te doen.”
Is Alles Over Hoop een five mic-album?
“Ja. Ik vind deze echt kloppen. Hij is ronder, beter dan mijn vorige albums. Natuurlijk was ik ook overtuigd toen ik Het Mooiste Komt Nu presenteerde. Maar je kunt alles pas in perspectief plaatsen als er wat tijd en afstand is. Dat is er nu nog niet, maar ik heb het idee dat deze gemaakt moest worden. Ik hoop dat mensen er wat aan hebben, ik presenteer het in ieder geval met gepaste trots.”
