Saul van Stapele (Den Haag, 1974) is een veteraan in de vaderlandse hiphopjournalistiek. Al vanaf het midden van de jaren 90 schrijft hij voor uiteenlopende bladen en kranten als Oor, Nieuwe Revu, Haagsche Courant en NRC Handelsblad over hiphop, jongerencultuur en de multiculturele samenleving. Naast artikelen bracht Saul al twee boeken uit, te weten het Nederlandse hiphopnaslagwerk Van Brooklyn Naar Breukelen en Crips.nl over de Haagse Crips gang. Na 17 jaar journalistiek vond Saul het hoog tijd om de stap van non-fictie naar fictie te maken. Onlangs kwam zijn debuutroman Witte Panters over kameraadschap, hiphop, identiteit en straatcultuur uit. Alle aanleiding voor HIJS om eens van gedachten te wisselen met de Haagse schrijver.
De jonge Saul
In 1986 ziet de dan 12-jarige Saul van Stapele de documentaire Big Fun In The Big Town op de Nederlandse tv. Deze invloedrijke documentaire heeft een hele generatie Nederlandse hiphopartiesten en fans beïnvloed, zo ook Saul. “Die documentaire vond ik echt boeiend. De rauwe kant van New York werd belicht en het kernidee van hiphop, van niets iets maken, sprak me gelijk aan. Hiphop en straatcultuur zijn niet los te zien van elkaar, dat werd in die documentaire gelijk duidelijk.”
Sauls interesse in schrijven is er al vanaf zijn kindertijd. Al tijdens zijn studie aan de School voor Journalistiek in Utrecht werd hem duidelijk waar zijn meerwaarde lag en schreef hij zijn eerste grote hiphopinterviews voor kranten en tijdschriften. “Ik merkte dat hiphop onderbelicht bleef in de media en dat áls erover werd geschreven vaak een clichébeeld van de hedonistische gangster werd geschapen. Grotendeels omdat de journalisten die over de cultuur schreven zich niet echt verdiepten in de achtergronden. Op dat gebied kon ik met mijn kennis en interesse iets toevoegen, voelde ik.”
Oprechte interesse
De kern van Sauls journalistieke werk is oprechte interesse. “Ik ben nooit uit op sensatie, dan maakt het niet uit wie je spreekt. Mensen voelen dat je echt in ze geïnteresseerd bent. Toen ik een stuk over de moord op Biggie schreef, was dát gegeven de aanleiding voor een stuk over Biggie als groot kunstenaar. Zelfde met de Crips uit Den Haag; het decor is misschien de misdaad, maar mijn interesse gaat uit naar de sociaal-maatschappelijke implicaties van hun manier van leven. Wat doet het met die jongens en hun familie?”
In Sauls debuutroman Witte Panters speelt hiphop een prominente rol. Een logische keuze, zo lijkt het. “Hiphop is een grote inspiratiebron in mijn leven, dus het is niet vreemd dat het een grote rol speelt in Witte Panters. Maar voor hetzelfde geld had ik een mooi verhaal over een depressieve kernfysicus geschreven (lacht). Ook het verhaal van Witte Panters heeft uiteindelijk te maken met inspiratie.”
Uiteenlopende milieus
In de gelaagde roman worden verschillende milieus beschreven. De straatcultuur, het links-progressieve Montessori-milieu, de muziekindustrie en de journalistiek komen allemaal aan bod. “Dat zijn milieus die ik ken. Ik heb zelf Montessori-onderwijs gehad, ken de straatcultuur en het journalistieke veld. Daardoor kan ik het verhaal gemakkelijker vertellen.”
De nuance
Hoewel tussen de regels door de kritische noot zeker aanwezig is, benadrukt Saul dat hij geen specifieke boodschap wil overbrengen. “Nee, dat niet. Maar mijn doel als journalist en schrijver is om onwetendheid te verkleinen. Dat hele beeld van ‘boze rappers’ en ‘straatterroristen’ is zo overheersend in de media. Met Witte Panters, dat met het decor van straatcultuur en hiphop toch in essentie over vriendschap en tragiek gaat, hoop ik dat beeld te nuanceren.”
Saul van Stapele – Witte Panters
Witte Panters is de geuzennaam van J.J. en John, twee blanke jongens uit een beschermd milieu die de ambitie hebben om hiphophelden te worden met street credibility. Voor een groot deel om zich af te zetten tegen hun politiek hypercorrecte milieu, waarin alles voorspelbaar lijkt en niets veroordeeld wordt. In eerste instantie worden J.J. en John nog beschimpt door de allochtone jongens op het pleintje, maar na verloop van tijd bewijzen ze zichzelf steeds meer en lijken ze langzaam maar zeker te transformeren in de Witte Panters die ze zo graag willen zijn. Hun geldingsdrang heeft uiteindelijk verstrekkende gevolgen.
Interessant in Witte Panters zijn de vele verschillende milieus die de revue passeren. Ze worden allemaal op soms venijnige, maar vaak ook lichtvoetige wijze neergezet door Van Stapele. Hij is door zijn kennis van die milieus in staat om ze met een helicopter view te beschrijven. Interessant daarbij is dat hij vrijwel alle personages ook zelf aan het woord laat. Dat brengt nog meer dynamiek aan in de toch al razendsnelle roman.
Met Witte Panters meldt een afgevaardigde uit de Nederlandse hiphopwereld zich aan het roman-firmament. Het rauwe Witte Panters is stylistisch knap geschreven, rijk aan metaforen en aantrekkelijk voor een breed publiek. Verdienstelijk romandebuut.
