Afgelopen zomer speelde hij nog het complete Nijmeegse Goffertpark plat met een wervelende, carrière-omvattende show. Maar het album dat iets meer dan een half jaar ervoor verscheen en waarnaar de tour vernoemd werd, was niet om over naar huis te schrijven, zo slecht. Dat weet Eminem zelf schijnbaar ook, dus slaat hij nu keihard terug met het verrassingsalbum Kamikaze.
In de eerste helft van het vorige decennium stond Eminem aan de top van de game. The Slim Shady LP, The Marshall Mathers LP en The Eminem Show vormen een hattrick aan klassieke hiphopalbums waarop Em in bloedvorm stak; agerend tegen alles en iedereen die in zijn weg stond wist hij te imponeren met vernuftige flows, ongelooflijke rijmschema’s en zowel persoonlijke verhalen over zijn jeugd als het omgaan met het succes. Onder de vleugels van Dr. Dre, die ook veel muziek op de genoemde platen produceerde, werd hij een ster van wereldformaat. Volgens velen zelfs de beste rapper aller tijden, geroemd om zijn virtuositeit, vooruitstrevendheid, alertheid, humor en ‘fuck-the-world’-mentaliteit.
Maar Eminem viel, in een gat dat even donker als diep was. Op zijn album Encore uit 2004, dat hij maakte toen hij zwaar drugsverslaafd was, sloeg hij door in zijn melige gedrag. Nu had hij altijd al humoristisch bedoelde singles (My Name Is, The Real Slim Shady en Without Me behoren zelfs tot zijn grootste hits), maar op het eerste album dat hij niet naar zichzelf of een van zijn aliassen had vernoemd raffelde hij de teksten af en klonk hij ronduit inspiratieloos. Het bleek een kwaal die lang aan zou houden bij Slim Shady want op geen van zijn albums, ook niet van ná zijn tijd in de afkickkliniek, klonk zijn passie voor het rappen nog door in zijn muziek. Natuurlijk zaten er parels van tracks tussen en waren er grootse verkoopcijfers en daarmee grote successen, maar de albums mistten focus, spontaniteit en vooral toffe producties.
Gitaren, zangrefreinen en mierzoete liefdesliedjes waren het gevolg. Op zijn laatste platen flirtte hij openlijk met stadionconcertpop- en rock, iets waar hij zich vroeger zelfs fel tegen verzette, en wanneer hij toch probeerde aan te haken bij de hedendaagse, populaire hiphopstromingen klonk het vaak geforceerd en ongemakkelijk; alsof de koning van het schrijven van rhymes het niet kon op een ander ritme dan drums die een rechte vierkwartsmaat aangeven. Het dieptepunt was zijn laatste album Revival, waarop hij soms zoveel moeilijke woorden in een zin propte dat hij leek te struikelen over zijn eigen complexe flow en ronduit vermoeid klonk. Die 77 minuten durende ellendige brei leverde hem een hoop negatieve recensies op, maar dat kritiek goede brandstof is bewijst hij met Kamikaze.
De albumcover is een knipoog naar het Beastie Boys-album Licensed To Ill. Maar dat dat niet het enige bewijs is dat Eminem terugkeert naar hiphop, bewijst het geluid erop. Op het nieuwe album, dat zonder promotie op de streamingdiensten verscheen, krijgt iedereen die zich negatief uitliet over zijn laatste album er verbaal van langs en horen we Eminem weer als vanouds; venijnig, boos bijna, gaat hij met twee gestrekte benen in tegen de hele industrie. Joe Budden die Revival in zijn tv-show al bekritiseerde op basis van de tracklist wordt onder vuur genomen en beschuldigd van huiselijk geweld, DJ Akademiks die het album trash noemde en in een van Eminem’s marketingtrucs trapte wordt daar ook nog even op gewezen en Tyler The Creator die negatief tweet over een van zijn nummers? Die kan beter Odd Future-collega Earl Sweatshirt vragen om hulp bij zijn tekst als hij serieus kans wil maken tegen Eminem.
Bovenstaande gebeurt allemaal in het nummer Fall, waarop Shady geflankeerd wordt door Justin Vernon van Bon Iver. Om het af te toppen, bekritiseert hij ook nog even alle rappers die volgens hem onterecht een Grammy hebben gewonnen omdat ze niet zelf hun lyrics schrijven en beticht hij de scene van kopieergedrag, want waarom doet iedereen nou eigenlijk Drake en Migos na? Die constatering is een grappige, want nota bene hijzelf geeft met Not Alike een eigen draai aan Look Alive, Blocboy JB’s samenwerking met Drake. In hetzelfde nummer kaapt hij Migos’ iconische refrein van Bad And Boujee door mumble-rap op de hak te nemen en het met random woorden op te vullen. Alles met het doel dat hij in geen één factor op de hedendaagse vaandeldragers wil lijken. In tegenstelling tot eerdere albums klinkt hij nu soepel en energiek op trapproducties en is hij niet rond de twintig tracks lang aan het roepen dat hij het nog kan.
Natuurlijk ontbreekt ook niet aan een diepere, persoonlijke laag. Op Stepping Stone zet hij uiteen hoe zijn rapgroep D12, die in het begin van dit millennium nog bescheiden hits scoorde met Purple Pills en Fight Music, simpelweg dood is gebloed. Waar veel fans van de groep lang hoopten op een reünie in audiovorm, veegt Eminem dat idee nu finaal van de tafel met harde woorden: “I just noticed the oomf was gone when we go in the booth / Cause the thruth is the moment that Proof died, so did the group”, rapt hij kalm aan het einde van het eerste couplet, om vervolgens zijn schuldgevoel te uiten over dat hij de groep niet altijd heeft kunnen dragen, dankzij eigen succes en eigen problemen. Dat komt dus allemaal bovenop het feit dat de dood van een groepslid de leden ver uit elkaar heeft gedreven. Pijnlijker wordt het niet.
Gaat er dan helemaal niets fout op Kamikaze? Oh, jawel. Als het album na de titeltrack was geëindigd, was er vrij weinig aan de hand geweest, maar Em vond het nodig om nog een tenenkrommend tweeluik (Nice Guy en Good Guy) over zijn strubbelingen in relaties met vrouwen toe te voegen, en alsnog een marketingstunt uit te halen. Hij zal ongetwijfeld verplicht zijn geweest om de soundtrack van Venom -die hij een dag voor de release al tease’de op Instagram- toe te voegen aan het album, want zowel qua sound als onderwerp past de track in geen mogelijkheid bij de rest van het album, dat verder plezierig en niet zo uitgedokterd klinkt.
“De catastrofe die Revival heet, poetst hij acht maanden na dato alweer weg.”
Eminem klinkt weer eens urgent, gebruikt voor de verandering boeiende, hedendaagse producties (van onder meer Mike WiLL Made-It, Boi-1da en Ronny J) om zijn zegje op te doen en laat zich eens niet voor het welbekende sales-karretje spannen. Hij blijft -gelukkig- ver weg van poprefreinen die door Pink, Beyonce en Ed Sheeran ingezongen moeten worden om de verkoop te boosten en heeft top notch mc’s Joyner Lucas en Royce da 5’9” ingeschakeld om mee te doen. De catastrofe die Revival heet, poetst hij acht maanden na dato alweer weg met een rauwe plaat waarop hij klinkt als de Eminem die we zo’n anderhalf decennium hebben moeten missen. Hij is klaar met de huidige hiphopindustrie en het leek er tot Kamikaze op tot dat dat ook vice versa het geval was. Het is 2018 en haast ongelofelijk dat ik met een zin als deze dit artikel ga besluiten maar; Eminem is terug, klinkt gebrand, triomfeert en hóe.
Stream:
