Zwollenaar NESS geldt al jaren als grote Nederlandse rapbelofte. Hij kwam als jonge jongen binnengewandeld bij de Fakkelteit in het jongerencentrum waar Rico werkt, en tekende zo’n drie jaar geleden bij Sticks’ gelijknamige label. Er was een album zo goed als af, maar het roer moest noodgedwongen om; hij belandde middenin de coronapandemie op de bodem van een financiële put. Nu is er een nieuw album in samenwerking met beste vriend Guan. Een donkere plaat genaamd Natuurlijke Selectie, die verschijnt bij Top Notch en Fakkelteit Recordings. Daarop stapt hij in het licht na een turbulente periode. We spreken hem en producer Guan in Hedon: “Ik heb al teveel mensen zien vallen en niet meer overeind zien komen. Dan maar met de billen bloot.”
Ik kom net uit de trein gestapt en heb Natuurlijke Selectie op repeat gehad tijdens de reis. Behoorlijk zware kost voor een debuutalbum op een major label, nietwaar?
NESS: “In Zwolle moet je sowieso tekstueel sterk uit de hoek komen. Maar ik denk dat we het met dit album wel een stukje verder hebben geschopt dan lekker met z’n tweeën in de studio zitten en gewoon muziek maken. Maar ik kan je vertellen dat op de versie die we eigenlijk hadden ingeleverd, er nog veel meer fucked up shit te horen was. Sticks en Guan hebben ervoor gezorgd dat de helft van de tracks geschrapt werd, anders zou ik mezelf helemáál exposen. Nu ook al, maar nog wel op een luisterbare, fijne manier.”
Guan: “Juist het verhaal is een van de USP’s van dit album. Naast de shockfactor.”
Is het lastig om zo’n plaat nu terug te luisteren, als maker?
NESS: “Voor mij helemaal niet, want het is écht. Het is gewoon life. Ik schaam me nergens voor, dus ik kan er gewoon mee gáán. Toch ben ik blij dat de meest heftige dingen eruit zijn gehaald, want anders werd het ook echt een zwaar album. Ik hoop dat de tien tracks die we nu gaan gooien de ruimte bieden voor een iets lichtere tweede plaat. En dat we daar dan nog leukere dingen op kunnen doen. Ook voor het volk, qua featurings enzo.”
“Ik wist dat de hel open zou breken.”
De vorige keer dat we elkaar spraken was middenin de lockdowns. Toen was je bezig met een album, maar niet in de vorm zoals het nu bestaat, toch?
NESS: “Ik had een heel albumplan geschreven, dat door alles en iedereen was goedgekeurd. En we waren, zeker nadat Guan en ik hadden getekend bij Fakkelteit Recordings, hard op weg…”
Guan: “Dat zou voor eenderde uit mijn beats bestaan, en de andere delen zouden bestaan uit producties van Kubus en A.R.T. Maar dat is, door omstandigheden zeg maar, niet doorgegaan.”
De reden laat zich niet meer raden als je naar de introtrack van de plaat hebt geluisterd.
NESS: “Het komt erop neer dat ik al het geld waarmee ik dat album zou gaan maken, heb geblowd. Ik raakte gokverslaafd. Toen kickte corona in, en probeerde ik mijn verlies goed te maken. En dat is echt tot op hele extreme vormen fucked up gegaan. Ik heb een jaar lang iedereen aan het lijntje gehouden door er niets over te zeggen. Het albumproces liet ik doorlopen, dus ik heb gewoon alle studiosessies gedaan, met A.R.T., Kubus en Guan. Op een gegeven moment kwam het moment dat ik het wel móest vertellen. En ik wist dat de hel open zou breken. Ik kan alleen maar zeggen dat het me alles is meegevallen. Iedereen heeft me echt goed opgevangen, en het album is alleen maar persoonlijker geworden doordat ik het met Guan alleen heb gemaakt. Ik ken hem al sinds de basisschool. Zelfs hij had niets door.”
Guan: “Sterker nog, ik heb er óók van mee mogen genieten. Niet wetende dat het zó bergafwaarts ging als dat het ging.”
NESS: “Ik nam gewoon iedereen mee naar Polen en deed daar alsof ik een fokking miljardair was. Echt fucked up als ik er nu aan terugdenk. Maar hey, in het moment was het leuk. Uiteindelijk is er drie jaar overheen gegaan en ben ik, ironisch genoeg, in de week dat het album uitkomt van mijn twee grootste schuldeisers af. Ik ben blij dat ik ben geaccepteerd door alles en iedereen. Dat hoor je overigens ook op het album. Het is niet alleen maar emo.”
“Als iedereen nonchalant zou reageren, had ik waarschijnlijk niets gevoeld.”
Op welk moment zag je de bodem in wat eerst een bodemloze put leek?
NESS: “Toen ik vijftienduizend euro verloor en gewoon nog cool was. In principe kon ik het nog goed faken bij iedereen, maar de twijfel over mogelijke consequenties benauwde me. Op een gegeven moment dacht ik ‘Misschien moet ik wel naar jilla, bro’. Toen heb ik besloten om het toch aan iemand te gaan vertellen. Ik zag namelijk zelf geen oplossing meer. Binnen een week wist iedereen in het team het. Ik heb hen allemaal een brief gestuurd. Van Sticks kreeg ik eerst twee weken geen reactie, dus ik dacht ‘daar gaan we, dat wordt een baantje zoeken.’ Maar dat had ik effe nodig man. Als iedereen er nonchalant op zou reageren, had ik waarschijnlijk niets gevoeld. Uiteindelijk ben ik dankbaar voor waar we nu staan.”
Wat was jouw reactie, Guan?
Guan: “Ik was mee naar Polen, zat in een Mercedes, ik kreeg alles van hem. Ik heb ook niet doorgehad dat het op was, op een gegeven moment. Maar ik was in die periode ook druk bezig met het album dat ik met Rico aan het maken was en de bijbehorende shows. Ik was niet volledig met mijn hoofd daar, tót ik die brief kreeg. Toen was ik vooral verbaasd, maar ik ben blij dat NESS eindelijk wilde schakelen. Hij had shit te fixen, dus nam hij een baan van veertig uur per week in een ploegendienst.”
NESS, knikkend: “Ja man, een soort van taakstraf. Maar dan eentje die ik mezelf heb opgelegd.”
Guan: “En daarna zijn we gaan kijken hoe we het allemaal op konden lossen met een kleiner budget. Andere producers inschakelen kost geld, dus toen heb ik gezegd: ‘Ik doe alle beats wel.’ En omdat er minder geld beschikbaar was heb ik ook de hele mix op me genomen. Ik ben z’n beste vriend, dus ik help waar ik kan. Misschien hoor je dat wel, dat ik het heb gemixt in plaats van bijvoorbeeld een Rob Peters…”
“Ik sta er, ik ben er, en ik ga dit fixen!”
Jij hoort dat overduidelijk?
Guan: “Tuurlijk. Tenminste, ík hoor het, maar dat komt omdat ik mezelf helemaal erin heb verloren. Ik vind mijn beats niet verkeerd klinken, maar ik heb soms moeite met de mix van de vocalen.”
NESS: “Ja, maar dat komt ook gewoon door mijn kut-S! Ik heb een onderbeet ofzo, waardoor ik een slis-king word. Het is eigenlijk gewoon een Poolse klank: de shi – die je hier eigenlijk niet hebt. Behalve ‘shi-unit!’, hahaha.
Heb je getwijfeld om een verhaal als dit te centreren op je eerste grote plaat?
Guan: “Het is eigenlijk wat NESS altijd heeft gedaan; rappen over z’n shit.”
NESS:“Inderdaad. Voor ons is dit niks geks. Ik vind het wel vet om mensen niet alleen dingen te laten horen, maar ook écht te laten luisteren. Ook op het podium; niemand kan mij breken omdat ik mezelf al eens heb gebroken. Ik sta er, ik ben er, en ik ga dit fixen!”
Zit je goed in je vel?
NESS: “Ja, man. Ik ben blij met hoe het nu loopt. Het is een soort van de perfectere versie aan het worden van wat het kon gaan worden. Ook wat het voorprogramma van de Sticks-tour betreft. Ik kwam zelf met het initiatief, want iedereen die dáár is, is potentieel gewoon onze luisteraar. Maar we hoorden maandenlang niks, waardoor het leek op een aanmelding voor de Uri Geller-show. Op een gegeven moment stelde ik m’n verwachtingen bij. Als we twee of drie shows mochten doen, was ik ook blij geweest. Toen kwam het hoge woord eruit. Nu zijn we alsnog de vaste support-act voor de hele tour.”
“Om me heen zit honderd jaar aan ervaring. Ik moet naar hen luisteren.”
Hoe ben je veranderd in de afgelopen drie jaar?
NESS: “Ik ben gaan luisteren naar de mensen om me heen. Voorheen was ik vooral koppig. Maar ik zit nu in een team dat bij elkaar honderd jaar ervaring heeft in de Nederlandse hiphopscene. Daar moet ik naar luisteren. De fuck it-factor is naar beneden en ik ben nu wel bereid om me te laten leiden.”
Guan: “Sowieso is ‘ie ook geduldiger geworden. We moesten hem ervan overtuigen dat met een plaat komen heel andere koek is dan zomaar met losse flodders schieten. Hij wilde iedere maand een track uitbrengen.”
NESS: “Dat is waar. Dat zou ik het liefst nog steeds doen, maar ik besef me nu dat er een volledig en exclusief product ligt dat in albumvorm naar buiten moet. Dat is sterker.”
Dit doet me denken aan de line “Ik heb de negatieve NESS verslagen.” Wanneer besefte je dat?
NESS: “Toen ik begon af te betalen. Ik heb iedereen gebeld – particulier, matties, bedrijven – waarbij ik schuld had, en heb betalingsregelingen getroffen. Hele gekke getallen op papier moeten zetten. En op het moment dat ik zag dat er 70% van m’n loon af ging, en besefte dat dat minstens een jaar lang zo zou zijn… Toen besefte ik dat ik niet lager kon zinken en dat ik alleen nog maar omhoog kon.”
“Welke fuckup je ook maakt; je bent de enige die het kan fixen.”
Het mooiste komt nu, zei een wijs man ooit.
NESS: “Ja, man. Het had ook helemaal fucked up kunnen gaan. Ik had mezelf kunnen verliezen en nog altijd in die situatie kunnen zitten, óf erger. Ik heb het geluk dat ik het zelf wílde oplossen, omdat ik grote dromen heb. Welke fuckup je ook maakt; je bent de enige die het kan fixen. Ik heb al teveel mensen zien vallen en niet meer overeind zien komen. Dan maar met de billen bloot. Er zijn er genoeg die de knop niet kunnen omzetten, en er niet over durven te praten. In Nederland zitten zóveel mensen in de schulden – en niet alleen door gokken. Het heet ‘Natuurlijke Selectie’ omdat ik het geluk heb om eruit te zijn geklommen op een relaxte manier. Ik heb nu een stabiele baan en wie weet wat de tour en de plaat me gaan brengen. Dat had ik me vorig jaar rond deze tijd nooit kunnen bedenken.”
Natuurlijke Selectie is hieronder te streamen. Op 17 juni wordt het album gepresenteerd met een releaseparty in Hedon. Alle info daarover is hier te vinden.
