De titel van dit stuk duidt al het noodzakelijke; uw scribent van dienst vindt dat er iemand méér aandacht verdient dan hij op dit moment vergaart. En waar uitgebreide artikelen over waardering omtrent een hele discografie of carrière vaak pas verschijnen na iemands dood, passen we ervoor om te wachten tot deze legend het loodje legt. Dit gaat namelijk over een cultfiguur, een ambachtsman en hét vleesgeworden voorbeeld van iemand die hiphop ademt; Royce da 5’9”.
Beweegredenen voor dit artikel zijn er genoeg, maar op nummer één staat pure noodzaak. Op dit moment zijn er weinig rappers actief die zowel tekstueel als technisch zo interessant zijn als Ryan Montgomery, voor velen bekend als Royce da 5’9”. Waarom zouden we zijn imposante oeuvre en kunde niet respecteren terwijl hij nog in de bloei van zijn carrière lijkt te zitten, in plaats van te wachten tot hij óf zijn laatste wapenfeit aankondigt en met rappensioen gaat, óf komt te overlijden. Royce is een begenadigd songwriter die dat respect al ruimschoots heeft verdiend, maar het in onze ogen te weinig krijgt. Dit artikel is een ode aan een van de beste tekstschrijvers van het genre, die zelfs anno 2020 zichzelf blijft vernieuwen.
Laten we beginnen bij het begin. Ryan Daniel Montgomery ging als scholier al schuil onder het pseudoniem R-Dog, maar die nickname hield niet lang stand. Toen hij de letter R -gedestilleerd uit het logo van automerk Rolls Royce- aan een ketting begon te dragen en dat combineerde met zijn lengte, five feet, nine inches, werd de hoeksteen van zijn rapcarrière gelegd. Op 18-jarige leeftijd begon hij daadwerkelijk te schrijven en te rappen, beïnvloed door namen als Ras Kass, Tupac, Detroit’s Most Wanted en N.W.A. Eerst als battlerapper, maar al snel nam hij zijn vaardigheden ook mee de studio in.
Zijn eerste deal tekende hij bij Tommy Boy Records, die hem een miljoen dollar boden. Echter veegde hij daarmee een andere aanbieding van de tafel; eentje van Dr. Dre’s Aftermath Entertainment, at hem 250.000 dollar bood en onbeperkt (!) beats. Het is hetgeen waar hij het meest spijt van heeft, vertelt hij later in een interview met Complex. Toen Tommy Boy uitelkaar viel, begon Royce te werken aan Rock City, dat tijdens het maakproces al heftig werd gebootlegged op het internet. Uiteindelijk verschenen flarden ervan op een nieuwe versie, Rock City 2.0. Hoewel het album niet bijster goed verkocht, raakte hij door single Boom wel bevriend met DJ Premier; het begin van een lange vriendschap en professionele relatie.
Toen hij door zijn manager werd voorgesteld aan Eminem, besloten de twee stadsgenoten samen te werken aan muziek. Ze namen een aantal nummers op, waarvan er eentje belandde op Eminem’s Aftermath-debuut The Slim Shady LP. Bad Meets Evil was de titel, en uiteindelijk ook de naam van het duo. Jaren later, in 2011, verscheen er zelfs nog een gezamenlijk album van de twee via Eminem’s Shady Records. Dit was nadat de relatie tussen Eminem en Royce een tijdje niet boterde doordat Royce het zowel verbaal als fysiek aan de stok had gekregen met diverse leden uit Eminem’s groep D12.
Dat vriendschap alles overwint en volwassen mannen alles kunnen oplossen, bewijzen Royce en D12-member Proof, wanneer ze in de cel belanden na een vechtpartij. Beide waren illegaal gewapend om hun ruzie uit te vechten, maar in de gevangenis besloten ze dat het beter was als ze de krachten zouden bundelen. D12 nodigde hem daarna zelfs mee uit op tour en later was Royce zelfs te horen op studiomateriaal van de groep. Een van zijn meest memorabele songs is Security, opgedragen aan diezelfde -en veel te vroeg overleden- Proof. Het sterkte ook de relatie tussen Eminem en Royce aan. Want hoewel zowel P. Diddy -voor wie Royce had geschreven op het Press Play-album- en Nas interesse hadden om hem te tekenen op hun labels, koos Royce da 5’9” ervoor om voornamelijk in en rond thuisstad Detroit te opereren. Hij bracht een mixtape uit met DJ Green Lantern, toendertijd Eminem’s vaste tour-dj, en tekende als onderdeel van de groep Slaughterhouse een deal bij Shady Records.
Opereren in groepsverband is Royce dus niet vreemd. Slaughterhouse werd het vierkoppige monster genoemd. Het viertal, naast Royce bestaande uit Joell Ortiz, Crooked I en Joe Budden had al een titelloos album uitgebracht onder E1; wat een ware buzz opleverde binnen de hiphopscene. Het tweede album Welcome To Our House, dat werd uitgebracht onder de vlag van Eminem, werd echter niet zo goed ontvangen. Een derde, Glass House, was lange tijd in de maak onder de vleugels van executive producer Just Blaze en zou verschijnen in 2016, maar is na strubbelingen binnen de groep nooit uitgebracht.
Tijdens de sessies van dat album, besloot Royce dat het ook weer eens tijd werd voor dat ándere album waar elke hiphopfan van zou smullen; een Royce-album geheel geproduceerd door DJ Premier. Want hoewel hij Preemo nooit uit het oog was verloren en na Boom onder meer Hip Hop, Ding! Ding! en Hit ‘Em uitbracht op diens producties, bleef een gezamenlijke full length uit tot 2014. Het werd PRhyme, een uitlaatklep voor bars en flows op beats die DJ Premier samplede uit werk van Adrian Younge. Het werd een podium voor Royce om zijn raptechniek op te flexen; ingewikkeldere flows proberen, nieuwe rijmschema’s ontdekken en experimenteren met de nieuwe generatie hiphopmakers; Mac Miller en Ab-Soul doken bijvoorbeeld op tussen de gastartiesten. Zo probeerde Royce aan te sluiten bij de nieuwe generatie hiphopliefhebbers zonder zijn afkomst te verloochenen; straight up spitten op heerlijk gruizige instrumentals. Dat deed hij overigens ook parallel aan zijn studiowerk. Waar hij ook komt of bij wie hij ook te gast is, een onuitgebracht couplet of een freestyle uit het hoofd is nooit heel ver weg.
Het vervolg kwam in 2018 met PRhyme 2, maar niet voordat Royce met Layers ook nog een uitstekende soloplaat uitbracht. Vooral met Tabernacle viel hij op. Op dat nummer handelt hij over hoe de geboorte van zijn zoon (op de vijfde etage van een ziekenhuis) ongeveer tegelijk plaatsvond met het overlijden van zijn oma (op de negende etage). Leven. Dood. 5. 9. Alsof het universum ermee speelt. Daarnaast heeft Royce het over het afkicken van zijn alcoholverslaving, waarbij Eminem en het spirituele hem hebben geholpen. De persoonlijke laag over Royce z’n jeugdherinneringen brachten een nieuwe dimensie aan zijn raps. Niet langer was een rijmmonster, hij bleek ook nog eens menselijke gevoelens te hebben. Zijn nummers werden persoonlijker en gelaagder dan ooit; de bars en de inhoud werden zowat gelijkwaardig aan elkaar.
Op het album daarna, Book Of Ryan, trok hij die lijn door. ‘Een van de belangrijkste songs die hij ooit heeft uitgebracht’, zo typeerde hij het kippenvel-gevende nummer Cocaine. Hij doet erin uit de doeken wat de strijd tussen zijn vader en diens drugsgebruik hebben opgeleverd; een verhaal over twijfels, leugens en zwervers maar vooral over onvoorwaardelijke liefde en elkaars rug hebben als familie. Ronduit indrukwekkend. Niet voor niets namen we de song op in onze lijst van beste tracks van het jaar 2018.
En terwijl Royce rapte over persoonlijke zaken die speelden in zijn jeugd, maakte tegenspeler in Bad Meets Evil – Eminem de kloof tussen Detroit en Buffalo wat kleiner door de jongens van Griselda in te lijven bij Shady Records. De relatie met de andere Shady Records-signee van dat moment, Yelawolf, verslechterde, maar tegelijkertijd vond er een nieuwe beweging plaats. De mannen uit Buffalo kwamen op met grimmige straatrap en het wederzijdse respect tussen Detroit (Eminem, Royce) en Buffalo (Westside Gunn, Conway, Benny) groeide alleen maar. Die liefde komt de laatste tijd ultiem tot culminatie, met de release van het Griselda-groepsalbum op Shady Records én de eerste single van Royce z’n aankomende album. Overcomer wordt geopend door het schelle en nasale stemgeluid en de recht-voor-z’n-raap-rap van Westside Gunn, die stiekem nog heel goed past bij Royce z’n meer uitgedachte en afgewogen flow.
Maar een pad waarvan we niet wisten dat Royce het bewandelde, openbaarde hij op Music To Be Murdered By, het album dat Eminem begin 2020 plotseling uitbracht. Hij blijkt namelijk ook een prima producer te zijn. Naast drie ultiem fijne vocale bijdragen staat hij ook twee keer in de producercredits vermeld, waaronder in de lead single Darkness. Het indrukwekkende verhaal, waarvoor Em in de huid kruipt van Las Vegas-shooter Stephen Paddock, blijkt uitgeproduceerd te zijn door Royce. “Een beatmaker maakt gewoon hele toffe beats voor je”, vertelt hij erover tegen Billboard. “Ik wil geen beatmaker zijn. Ik wil produceren. Ik deed dat al in Slaughterhouse. Ik arrangeer al mijn hele carrière, en heb genoeg voor anderen geschreven. Nu ben ik gewoon mijn krachten sterk aan het concentreren.”
“Book Of Ryan was een plaat die zó persoonlijk was, dat ik eigenlijk alles had gezegd dat ik aanvankelijk wilde zeggen. Een tijdje kwam ik naar de studio en deed ik niets. TV kijken, mijn computer checken, bellen, relaxen. Toen kwam iemand met het idee dat ik dan maar beats moest gaan maken. Het begon als een grap, maar het begon te werken in mijn hoofd. Ik besloot om Ableton aan te schaffen en belde DJ Premier. Maar die vond dat te moeilijk en raadde me aan een MPC Studio te kopen.”
Toen hij in Europa was als support-act voor de Revival tour, kwam Mr. Porter in het verhaal om ook de skills in Logic te verbeteren. “Meestal was Eminem voor aanvang van de shows in zijn eentje. Ik zat eens backstage aan een beat te werken, toen hij ineens achter me stond”, herinnert Royce zich. ‘What the fuck is that? Je moet deze beat naar me sturen!”, had Em geroepen. Toen ging het bij Royce dagen: “Damn. Misschien rapt Marshall binnenkort wel over een van mijn beats!” Eminem legde de vocalen erop waarin hij gedetailleerd beschrijft hoe volgens hem de Las Vegas-schietpartij vanuit een hotelkamer in Mandalay Bay overdacht werd, en voegde nog wat instrumenten toe. De rest is geschiedenis. De beste Eminem-single in jaren komt van de hand van maar één man, die niet alleen met de pen een grootmacht is, maar tegenwoordig ook achter de boards geduchte concurrentie biedt.
Binnenkort verschijnt zijn nieuwe album The Allegory, en de eerste single is geheel van eigen makelij. Wij kunnen na dit voorgerecht niet wachten op wat hij ons als grootste couvert voor gaat schotelen. Hij belooft in ieder geval naast de featuring van Gunn dat ook de rest van Griselda te horen is, net als Vince Staples, T.I. en CyHi The Prynce. Dit is 1/4 Slaughterhouse, 1/2 PRhyme, 1/2 Bad Meets Evil, maar bovenal 100% realness.
Lang leve Royce, hopelijk is hij nog lang niet muzikant-af.
