Jay-Z – Decoded

To me it don’t matter how dope you sound or look, mc’s without a voice should write a book – Evidence (Dilated Peoples)

Bovenstaande mooie punchline van Evidence slaat de spijker op zijn kop, maar de mc’s die boeken schrijven zijn tot nu toe mensen die wel degelijk stemmen hebben. Chuck D, KRS-One, Ice-T, LL Cool J en Buckshot zijn stuk voor stuk mensen die van grote invloed op hiphop zijn geweest. Jay-Z kan aan dit illustere rijtje worden toegevoegd. In Decoded vertelt de Brooklynite zijn levensverhaal en leert de lezer hoe hij in de wereld staat. Daarnaast licht hij uitgebreid (met veel voetnoten) zijn belangrijkste teksten toe.

Op ongeveer driekwart van het boek doet Jay uit de doeken wat zijn beweegredenen waren om Decoded te schrijven:

When I first started working on this book, I told my editor that I wanted it to do three important things. The first thing was to make the case that hip-hop lyrics – not just my lyrics, but those of every great MC – are poetry if you look at them closely enough. The second was I wanted the book to tell a little bit of my generation, to show the context for the choices we made at a violent and chaotic crossroads in recent history. And the third piece was that I wanted the book to show how hip-hop created a way to take a very specific and powerful experience and turn it into a story that everyone in the world could feel and relate to.

Met dit citaat omschrijft de Brooklyn MC de lading van Decoded prima. Aan de hand van de drie punten die hij noemt zal ik een indruk geven van het boek.

1. Hiphopteksten (van goede mc’s) zijn poëzie

Door het hele boek spreekt Jay zijn bewondering uit voor de teksten van collega’s als Slick Rick, Scarface, Eminem en Biggie en onderwerpt de lyrics aan een korte analyse. Als een ware fan legt hij uit wát hij zo goed en poëtisch vindt aan bepaalde lines. Daarnaast gaat hij uitvoerig in op zijn eigen teksten. Niet minder dan 36 volledige nummers met allerlei dubbele betekenissen en obscure slang worden door Jay toegelicht. Een mooi voorbeeld is een nadere uitleg van de volgende zin uit Can I Live?

I’d rather die enormous than live dormant that’s how we on it (6)

6. … It’s a take on the “Live Free or Die Trying”, “Liberty or Death” spirit that’s woven into the spirit of what it means to be American. But it’s also about great ambition, and the alternative, which is stagnation.

De Amerikaanse droom van een groots en meeslepend leven in één zinnetje gepakt dus eigenlijk. Jay’s teksten zijn doorspekt van dat idee. Dat brengt ons automatisch bij het tweede belangrijke punt dat hij wil maken.

2. Vertellen over zijn generatie, die opgroeide in een chaotisch en gewelddadig tijdperk

Dit is misschien wel het meest interessante onderdeel van Decoded. Op beeldende wijze en zonder op enig moment ‘stoer’ te doen, vertelt Jay over zijn jeugd in de bikkelharde Marcy Projects in Bed-Stuy, Brooklyn. Hoe hij in zijn buurt eigenlijk nooit een blank persoon tegenkwam en Manhattan gevoelsmatig de andere kant van het land was.

Marcy sat on top of the G train, which connects Brooklyn to Queens, but not to the city. For Marcy kids, Manhattan is where your parents went to work, if they were lucky, and where we’d yellow-bus it with our elementary class on special trips. I’m from New York, but I didn’t know that at nine. The street signs for Flushing, Marcy, Nostrand, and Myrtle avenues seemed like metal flags to me: Bed-Stuy was my country, Brooklyn my planet

De optie om het te maken in mainstream America was er gewoonweg niet, volgens Jay. Daarom was de keuze voor het straatleven gemaakt voordat hij (en velen met hem) het wist. Jay omschrijft zichzelf duidelijk als een hustler en geeft de voor- en nadelen aan. Voordelen zijn dat je gezellig met je vrienden op straat kan lachen, vergelijkbaar met mensen die op kantoor grapjes maken bij de koffiemachine en dat je soms veel geld verdient. De andere kant, koude nachten doorbrengen in portieken om maar wat crack te kunnen verkopen en de paranoia om vijanden tegen te komen, maakt het leven van een hustler soms tot een hel. Een gebalanceerde, eerlijke voorstelling van zaken dus.

3. Hoe hiphop een universeel verhaal vertelt en de wereld heeft geraakt.

Jay’s raptalent heeft hem in contact gebracht met de groten der aarde. Zijn ontmoetingen met mensen als Bill Clinton, Barack Obama, Bono, Quincy Jones en Oprah Winfrey beschrijft hij op een mooie manier. Geen typisch Amerikaanse heldenverering maar een eerlijk beeld van hoe hij de ontmoetingen heeft ervaren. Bij Clinton had Jay vanwege delen van zijn beleid zijn reserves, maar de ex-president bleek een warme en innemende man. Jay laat er geen misverstand over bestaan dat Obama een man is met het hart op de goede plaats, maar plaatst de kanttekening dat hij uiteindelijk ook niet voor een allesomvattende verandering kan zorgen. Het verhaal van hustlers lijkt misschien heel specifiek, maar is naar Jay’s mening toch vrij universeel.

This is why the hustler’s story – through hip-hop – has connected with a global audience. The deeper we get into those sidewalk cracks and into the mind of the young hustler trying to find his fortune there, the closer we get to the ultimate human story, the story of struggle, which is what defines us all.

Op de laatste bladzijde maakt Jay duidelijk dat rap, net als iedere kunstvorm, als voornaamste doel heeft om emoties uit te drukken. Of dat nou angst, blijdschap, liefde of kwaadheid is.

Decoded is een mooi vormgegeven boek dat zich ervoor leent om in delen gelezen te worden. Jay-Z geeft een interessant en afwisselend kijkje in de keuken van een top mc. Interessant om te lezen voor iedereen met serieuze interesse in de kunstvorm die hiphop heet.

This is what the streets have done for us, for me: They’ve given us our drive, they’ve made us stronger. Through hip-hop we found a way to redeem those lessons, and use them to change the world.

Decoded is nu uit en te koop via onder meer Bol.com.

Geplaatst door bowie op 7 maart 2011