Na een treinreis richting Amsterdam Amstel, een veel te duur broodje filet americain op het station en een acrobatische looptocht over met ijs bezaaide wegen en stoepen, kom ik aan bij het oude Volkskrantgebouw. Hier is sinds 2 jaar de Killing Skills studio gevestigd en eenmaal aangekomen word ik door Jaap naar de 5e verdieping verwezen. ‘Toevalligerwijs’ loopt Murda Turk net dezelfde deur uit; eerder die dag is de mastering van De Kassier: een Monnie Album begonnen. Killing Skills-collega Chris zal wegens omstandigheden pas later kunnen deelnemen, so let me kick this shit off met Jaap:
Wanneer ben je begonnen met produceren?
“Dat is al echt een hele tijd geleden, ik ben sowieso altijd wel met muziek bezig geweest. Als kind tapete ik echt altijd shit van de radio en dat ging ik dan proberen te mixen enzo. Toen heb ik gitaarles gehad, ik denk van m’n 10e tot m’n 15e. Op de middelbare school kreeg ik van een vriend het enorm mooie programma Fasttracker 2, waardoor ik begonnen ben met produceren. Dat sloeg natuurlijk allemaal nergens op, het was in die tijd ook alleen maar een beetje house, hardcore en drum&bass. Daarna heb ik een tijd lang met m’n broer en een vriend hem een aantal hiphop cd’s gemaakt, vooral Nederlandstalig. Het was natuurlijk allemaal nog erg amateuristisch maar ik vond het toen toch wel zó leuk worden dat ik dacht: ‘Shit, ik moet hier toch wel iets mee doen.’ Ik zat toen echter nog op school en moest dat wel even afmaken. Ik wist echter wel dat ik uiteindelijk niet in een saai kantoor wilde werken.”
Je zit nu ook in een saai kantoor…
“Ja haha, maar ik doe er minder saaie dingen dan de hele dag dingen tikken. Ik heb Scheikunde gestudeerd maar had geen zin om fulltime in het laboratorium te staan. Toen ik erachter kwam dat er een muziektechnologie opleiding was bij de Hogeschool voor de Kunsten in Hilversum heb ik me dus gelijk ingeschreven.”
Die hebben toch wel een redelijk heavy screening procedure daar.
“Ja, dat viel best wel zwaar inderdaad. Ik moest eerst een demo inleveren en een motivatiebrief schrijven. Aan de hand daarvan werd je al dan niet uitgenodigd voor een tweede gesprek. Vervolgens moest je een toets doen plus een stuk spelen op een instrument naar keuze. Ze vonden me blijkbaar wel redelijk goed, want op mijn 21e kon ik aan de HKU beginnen.”
Heeft je gitaarles en je Fasttracker geklooi toch een beetje z’n vruchten afgeworpen.
“Ja zeker, daarmee heb ik toch wel de basisdingen van het arrangeren geleerd: couplet, refrein, drums goed opbouwen. Ik had ook de meest technische richting gekozen, audio design. Daar krijg je echt alles, van akoestiek tot mixen tot synthese. Ik heb zelfs pianoles gehad het eerste jaar. Op die school kwam ik mijn huidige Killing Skills-partner Chris tegen. Die was met precies dezelfde dingen bezig als ik en kwam ook nog eens uit Zoetermeer, waar ik ook vandaan kwam.”
“We besloten om alles samen te doen en maakten daarbuiten beats. Een paar maanden later belde een vriend ons en zei: ‘Je moet deze jongen bellen, hij is echt goed bezig. Hij komt uit Utrecht en is op zoek naar beats en volgens mij vinden jullie hem wel vet man.’ Het bleek om Steen te gaan en niet lang hierna belden we hem dat we een beat voor hem hadden gemaakt. Uiteindelijk is dit Fock Steen geworden. Rond die tijd wilden we nog professioneler worden en moesten natuurlijk een naam hebben. Dat werd dus Killing Skills. Vanaf dat moment zijn we hard gaan werken om de naam naar buiten te krijgen en goeie producten af te leveren.”
Ja, ik moet zeggen dat dat toch aardig goed gaat anno nu.
“Jazeker man, al moet ik zeggen dat we wel meer met productie willen doen, omdat we tegenwoordig heel druk zijn met opnemen, mixen en masteren.”
Krulle komt ondertussen binnen lopen vanuit de andere ruimte met de melding dat je boy een ‘killerrrrrr tekst’ heeft op ‘die nieuwe beat’. Hij herhaalt: ‘killerrrrrrr!!’. Ik maak meteen even van de onderbreking gebruik om een peuk op te steken en ik kom erachter dat mijn eerste vraag eigenlijk wel ruimschoots beantwoord is, dus ik vervolg:
Gebruiken jullie samples, al dan niet van vinyl of mp3? Hoe sta je überhaupt tegenover het gebruik van mp3’s? Het komt namelijk nogal eens voor dat er een clash ontstaat tussen de puristen en de mensen die denken: ‘Fok it, ik pak gewoon een mp3’.
“Nou, laat ik het zo zeggen: ik sample liever geen mp3 omdat het met de mix heel erg kut is. Je hoort zo’n duidelijk verschil tussen een sample van mp3 en dezelfde sample van een plaat. Je hebt veel meer ruimte in je mix als je het van plaat sampled. Fragmenten waar bijvoorbeeld veel blazers inzitten, als je dat van mp3 sampled dan krijg je het niet goed gemixt. Soms kan je dingen echter niet vinden op plaat, dan hoor je iets vets ergens en dan wil je het samplen, maar dan heb je alleen de mp3. In dat geval willen we het nog wel eens gebruiken, tenzij het echt te lelijk klinkt.”
“Toevallig waren we laatst sinds een tijdje weer eens in de stad om een dag platen te checken en dan kom je weer terug met de meest uiteenlopende shit. We hadden een plaat van een Zweedse vent uit de jaren 70 die muziek had gemaakt met allemaal analoge synths, geïnspireerd op het boek van Lord Of The Rings. Daar stond echt de meest bizarre sferische analoge shit op, die kun je echt masterlijk gebruiken. Wat we de laatste tijd vaak doen is zoeken naar andere muziek dan de gebruikelijke soul en funk. Zo was er een periode dat we alleen maar psychedelische rock sampleden.”
Heb je dan niet het idee dat als je dan zo’n wazige obscure plaat hebt gevonden, je een loop kunt gebruiken als het je uitkomt? Want vrijwel niemand kent die shit natuurlijk.
“We zijn sowieso best wel tegen het pakken van een sample van 4 seconden en het ongechopt (onbewerkt red.) in een beat te laten. Het gaat me er ook niet om of mensen het wel of niet kennen; ik wil altijd meer doen met een sample. Het is heel makkelijk om iets te pakken wat al een karakter en een sound heeft en daar een kick en een snare onder te zetten. Dat mensen het dan niet kennen, oké, maar ik vind het alsnog interessanter om er iets mee te doen. Meestal is het een combinatie van samples pakken en dingen erbij spelen. Een track is vaak niet klaar als je een sample en een paar drums hebt. Je kunt er vaak nog zoveel mee doen. Dan halen we bijvoorbeeld een bass uit een synth of spelen er wat gitaar bij.”
Gitaar en toetsen kun je natuurlijk zelf inspelen, maar nodig je voor een blazerspartij sessiemuzikanten uit?
“Ja, dat doen we ook weleens. We denken na over wat er in een track zou passen. Als we dan een keer een beat maken denken we bijvoorbeeld: ‘Hier zou een klarinet solo wel vet bij passen.’ We hebben ook wel een boekje met een aantal goeie instrumentalisten, vaak favor for a favor. Als ik niemand kan vinden, ga ik naar het Conservatorium en hang ik daar een blaadje op. Je hebt daar natuurlijk vaak goede mensen die eager zijn om iets te doen. Wel is het soms jammer dat je mensen hebt die al helemaal in hun eigen ding zitten en daarom helemaal niet meer te sturen zijn. Dan denken ze: ‘Ik moet dit spelen en ik moet dat spelen,’ en dan laten ze heel weinig ruimte over om te improviseren.”
Aight, duidelijk, volgens mij covert dit antwoord meteen de volgende 3 vragen haha, maar ik kom later nog uitgebreider op een aantal dingen terug. Laat me vervolgen met de vraag wat voor apparatuur je gebruikt, zowel hard- als software. En wat is je meest prestigieuze stukje gear waarmee je niet zonder kan. Ik zie sowieso al een redelijk aantal synths staan waaronder een obscuur Russisch ding. Lijkt een beetje op een Mini Moog (legendarische analoge synthesizer red.) moet ik zeggen.
“Ja man. Software is trouwens nog steeds de oldschool Logic. Echt, laat me weten als je iemand vind die het ook gebruikt, ik wil echt een soort homie vinden die ook dezelfde soort struggles beleeft als wij met die kut ouwe versie van Logic die om de 5 seconden vastloopt. Maar het is wel puur. Daarnaast hebben we natuurlijk veel plugins. En verder de trots van de studio natuurlijk, de Avalon 737 (microfoon voorversterker red.) met daaraan een Neumann U87 (microfoon red.). We kunnen niet zonder.”
En de Sherman filterbank?
“Die gebruiken we eigenlijk niet zo vaak als we willen, want hij werkt niet op alle bronnen. Hij werkt vooral goed op dingen waarin veel boventonen zitten, dus vooral synths bijvoobreeld. De Juno (synthesizer red.) gebruiken we veel voor dingen erbij spelen qua productie. En ja, die Russische analoge bak is ook vaakbesproken, de Nonbokc. Die gebruiken we vaak voor rauwe baslijnen en voor tergende door merg en brein snijdende leads haha.”
Hoe zou je jullie sound omschrijven?
“Ja, dat is iets waar we de laatste tijd toevallig over hebben nagedacht. We hebben eigenlijk niet echt een sound omdat we veel verschillende dingen doen: electronische hiphop, grimey hiphop, boombap hiphop. We vinden het dope om van alle markten thuis te zijn. Maar het Killing Skills geluid zou ik dan liever benoemen onder een heldere sound, qua mix en qua master. Toen we 2 jaar geleden deze ruimte ingingen hadden we ongeveer een halfjaar nodig om de speakers in deze setting te leren kennen, dus het duurde even voordat we weer op het niveau kwamen wat wij en anderen gewend waren. Dat zit nu wel goed want ik hoor niemand klagen, dus ik ben tevreden.”
Nemen jullie de ruimte om te experimenteren?
“We willen al een tijdje voor onszelf een soort project opzetten waar we vorig jaar mee zijn begonnen. Dat moet een soort house/hiphop ding worden. Wel hiphop snelheid, maar dan wel dansbaar. We hadden het idee om er een soort album van te maken maar dat is niet gelukt. Het moet ook allemaal instrumentaal worden zodat we er een live set mee kunnen maken. Maar het komt sowieso wel. Ik ga niet stressen omdat het niet afkomt ofzo, want buiten dat doen we toch genoeg.”
Welke track of tracks ben je het meest trots op? Zijn er echt uitschieters geweest wat dat betreft?
“Ja, Bijlmer Style Anthem. Dat was enerzijds dope omdat het een utopisch idee was om met z’n achten (toen waren het nog acht mc’s) een gevaarlijke track maken als soort anthem voor de Bijlmer. Dat is precies gelukt, als ik het nu weer terugluister is het precies zoals het moest zijn. Het mixen en vooral het arrangeren was trouwens wel een hel om die spanningsboog goed te krijgen met zoveel rappers op een track. Op Fock Steen ben ik ook nog steeds trots, maar als ik dat nu terugluister qua mix dan denk ik: ‘Ja, dat had toch wel beter gekund’. Het is echter ook een momentopname, dus laat ik het zo zeggen: ik ben eigenlijk over niks ontevreden als ik het terugluister.”
Terwijl Jaap dit off the record nog een beetje filosofisch uitdiept is ondertussen Killing Skills vennoot Chris het gebouw ge-enterd. Normaal gesproken komen rappers altijd te laat, maar voor producers blijkt het ook niet te nauw genomen te worden. No hard feelings tho, als je afhankelijk bent van bepaalde vliegtijden dan wordt je dat niet kwalijk genomen. Na wat small talk wordt het interview vervolgd.
Is er nog een leuke anekdote over een bepaalde samenwerking? Er is al redelijk wat over de vloer geweest inmiddels dus er zal vast wel een uitschieter tussen zitten.
Chris: “Sean Price is toch wel een van de meest freaky die we hebben gehad.”
Jaap: “Ja, hij is sowieso een straatgast, maar wel een hele relaxte. Het was vooral chaotisch omdat ze (hij en Redlight Boogie red.) de beat nog niet eens hadden gehoord toen ze kwamen en eigenlijk meteen begonnen te schrijven terwijl Sean P ondertussen nog 2 interviews had en er tegelijkertijd ook nog eens een clip geschoten moest worden. Dus er waren heel veel mensen omheen bezig, ik denk dat er in totaal over de avond wel iets van 60 mensen waren.”
Chris: “Het mooiste was dat P de booth in ging en 10 minuten later weer buiten stond. Hij zei: ‘Put record’ en in 1 take stond het erop. Nog even een lijn backings eronder en het was klaar.”
Jaap: “Dat was inderdaad een memorabele dag. Er zijn ineens zoveel mensen in je studio, je hebt dan het idee dat er echt iets aan de hand is. We hadden al met Cane een beat gedaan met Rock van Heltah Skeltah erop, die is natuurlijk op z’n minst even groot als Sean P, maar we waren toen in totaal met z’n vieren. Dan heb je niet echt het gevoel dat er een soort ‘star’ in de studio staat. Bij Sean Price was dat dus wel even anders.”
Met wie zou je nog willen samenwerken?
Chris: “Black Milk!”
Jaap: “Haha ja, Black Milk is keihard. Vroeger zeiden we altijd Sean P, maar die hebben we inmiddels gehad haha. Dus ja, nu is het Black Milk. Guilty Simpson zou ik ook nog weleens mee willen werken. Misschien nog met bepaalde zangers, Anthony Hamilton.”
Chris: “En, dit moet ik wel even zeggen, Sticks. Dat komt ook meer vanuit het verleden omdat ik in de tijd van Vloeistof erg van hem onder de indruk was.”
Wat vinden jullie over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mist er wat dat betreft iets?
Jaap: “Ik vind het productieniveau eigenlijk best goed. Ik denk dat Nederland sowieso wel een land is wat over het algemeen goeie producten aflevert. Kijk bijvoorbeeld hoeveel Nederlandse house producers doorbreken in het buitenland. Er zijn echter zoveel mensen die dingen droppen en dat is allemaal prima, maar als je niet genoeg aandacht besteedt aan alles wat je product goed laat klinken, dan wordt je product niet opgepikt. Dus dat filtert zichzelf wel weg. Ik kan er wat dat betreft denk ik mixtechnisch een stuk inhoudelijker op reageren. Het eerste album van Jiggy Djé vond ik bijvoorbeeld zo kut gemixt, dat vond ik echt jammer. Ik wilde hem toen eigenlijk ook nog bellen of wij de mastering misschien alsnog zouden kunnen doen. Voor de rest doet een vriend van mij veel voor Winne en Noah’s Ark, en we doen zelf natuurlijk een deel van de Top Notch artiesten. Dus ja, de professionele dingen vind ik over het algemeen wel goed klinken.”
Chris: “Voor de rest vind ik het niet geweldig klinken. Er is weinig waarvan ik denk: ‘Ja, dat is echt vet.’”
FS Green komt binnenlopen en zorgt voor een volgende onderbreking voor wat updates over het project met Turk, waarvan as we speak elders de laatste puntjes in een aantal mixes ondergaat en later op de dag bij Killing Skills verder zal worden gemasterd. Het was in & out, dus ik kan al snel verder met de volgende vraag:
Bestaat er iets als een typische Nederlandse sound?
Jaap: “Als er een typische sound is, dan is dat de stijl die wordt gekopieerd vanuit Amerika. Wat heeft eigenlijk de stempel gedrukt voor Nederlandse hiphop? Extince? Delic?”
Chris: “Misschien toch muziek met die rauwe gabber shit erin, waar Shockmount ook heel erg in door is gegaan. Dat is misschien wel iets typisch Nederlands.”
Jaap: “En dáarom zijn wij er. We zijn er wel mee bezig om het niet als Amerikaanse hiphop te laten klinken.”
Chris: “Soms wel, toen wij bijvoorbeeld een demo moesten maken voor Sean Price, toen hebben we het júist Amerikaans proberen te laten klinken.”
Jaap: “Terwijl aan de andere kant veel van die gasten als ze hier zijn soms juist weer zeggen dat ze op iets willen spitten wat niet klinkt als iets wat ze gewend zijn. Maar uiteindelijk vond P het wel leuk.”
Hoe verwachten jullie dat de Nederlandse sound zich de komende jaren zal gaan ontwikkelen?
Jaap: “Ik hoop dat hiphop in Nederland echt een eigen sound krijgt. Dan zou het misschien meer toegaan naar die rauwere dingen. Ik denk dat je er niet aan ontkomt dat er altijd mensen zijn die de Amerikaanse sound kopiëren. Omdat er ook niet echt een sound is, denk ik ook niet dat het ergens naartoe zal groeien in Nederland. Laten we hopen dat er in de toekomst veel creatieve jonge mensen komen die weer met een nieuwe sound komen, dat zou dope zijn.”
Chris: “We zijn nu bijvoorbeeld bezig met die Bijlmer Style groep, en ik denk dat die EP waar we nu mee bezig zijn ook wel een hele typerende sound gaat krijgen.”
Dus jullie gaan ondanks de brede smaak eigenlijk die Nederlandse sound een definitie geven?
Chris: “Nou, misschien wel ja, ik hoop het. Het is wel een doel.”
Wat zijn, naast het definiëren van de Nederlandse sound, de ambities voor de toekomst?
Jaap: “Ik denk dat één van de ambities is om op een gegeven moment naar een grotere en betere ruimte te gaan. Dit is sowieso een tijdelijke ruimte, het zou misschien wel 5 jaar door kunnen gaan maar dit gebouw wordt uiteindelijk gesloopt. We willen ons ook wel iets meer gaan richten op internationale dingen, zowel mixen en masteren als producties. Wat we nu eigenlijk doen in Nederland, maar dan in Amerika, of Engeland en Duitsland.”
Chris: “We zijn met Joe Kickass al goed op weg, dus we hopen dat hij internationaal zo snel mogelijk doorbreekt. Dan gaan we waarschijnlijk met hem in ’t buitenland zitten en van daarna kijken we wel weer verder. Ik wil me misschien uiteindelijk toch ook wel beperken tot het werken met een vaste groep mensen. Dat met Joe Kickass is ook echt iets wat uit ons hart komt en ik ben tevreden als we daarmee bezig kunnen zijn. We denken er natuurlijk ook wel over na hoe we er zoveel mogelijk geld mee kunnen pakken, want dat kan.”
Jaap: “Op dit moment is het nog vaak kiele kiele om rond te komen. Kijk, als ik een backup baantje zou nemen dan zou ik niet zoveel tijd hier kunnen zitten. Ik zit hier nu 50 a 60 uur per week weetje, en daarom gaat het ook zo hard omhoog. Een bijbaantje stagneert dan alleen maar je groei, dan ga ik liever nog een paar maanden als een sloeber leven.”
Chris: “Het is erop of eronder. Ik geloof er heilig in dat het op een gegeven moment gaat lopen. Sterker nog: dat zien we al. We zitten hier nu vanaf 2008 en het gaat alleen maar beter. We hebben dus alle vertrouwen in de toekomst.”
Foto’s door Joel Frijhoff
