Het is bijna vier jaar geleden dat we de laatste release van Surya konden noteren. Zittend in de woonkamer van de man in kwestie komen we erachter dat dit niks met gebrek aan creativiteit of een afkeer van de hiphopscene te maken heeft.
“De reden waarom mensen zo lang niks van me gehoord hebben, ligt vooral in het feit dat ik na mijn studie fulltime ben gaan werken. Op de Universiteit Utrecht heb ik een promotieplek gekregen. Dat betekent dat ik als PhD (doctor of Philosopy, red.) onderzoek doe, les geef en studenten begeleid met afstuderen. Dit alles met het doel om uiteindelijk een doctorstitel te behalen. In een ideale wereld had ik dit het liefst vier dagen in de week gedaan zodat ik drie dagen overhield voor muziek, maar dit was niet mogelijk. Het ging om een fulltimejob en ik vond dat ik deze kans niet kon laten lopen. Muziek maken is daardoor op een lager pitje komen te staan. Dat is nu iets geworden voor de zondagmiddag.”
Op de Universiteit Utrecht houdt Surya zich bezig met onderzoek naar subliminale perceptie en bewustzijn. In Jip en Janneke taal: de impact van de verborgen boodschap in film op het menselijk brein. Je ziet drie keer cola voorbij komen en besluit kort daarna naar de supermarkt te gaan voor het aanschaffen van het bruine suikerwater.
“Dat is wel waar veel mensen aan denken bij subliminale perceptie, maar dat is niet wat ik onderzoek. Wat ik doe is veel fundamenteler. Niet heel ingewikkelde en complexe brokken informatie die voorkennis en interpretatie vereisen zoals emoties of gezichten. Wij onderzoeken de verwerking van heel simpele visuele informatie, waarvan we bijna kunnen aanwijzen welke cel daar op reageert in je brein. Wat ik onderzoek is meer hoe het visuele systeem werkt en hoe dingen worden waargenomen. Op het moment dat je het wel binnen krijgt maar niet bewust waarneemt. Dat je het niet kunt rapporteren. Je kunt niet zeggen dat je iets hebt gezien, maar je ziet in experimenten dat het toch invloed heeft gehad op je gedrag. Het interessante van het menselijke brein is dat het de meest complexe klomp materie is die je in het universum hebt. Begrijpen hoe dat werkt is een grote uitdaging die je nooit zal lukken. Maar daar stukje bij beetje iets over uitvinden, dat is wat ik het mooie daarvan vind. Begrijpen hoe je van de input tot output komt. Daar ligt mijn passie.”
We moeten ons niet vergissen. Surya’s andere passie is nog steeds muziek. Wetenschap en muziek zijn wel zaken die lijnrecht tegenover elkaar staan.
“Wetenschappelijk onderzoek probeer je zo objectief mogelijk te doen en muziek, kunst, is veel meer subjectief. Dat heeft veel meer te maken met smaak. In de wetenschap kun je stuiten op iets wat nog nooit ontdekt is en vernieuwend is. Met muziek ben je bezig iets moois te maken en als dat toevallig vernieuwend is, is dat meegenomen.”
Op de spaarzame zondagmiddagen dat Surya met zijn tweede liefde bezig was, ontstond anderhalf jaar geleden het idee voor een tweede album. Samen met compagnon en beatmaker Dopaganda werden de plannen gesmeed voor een opvolger van Suryalisme die dit jaar zal moeten verschijnen. Er kwam echter al snel een kink in de kabel.
“Nadat we afgesproken hadden om één vaste dag in de week bij elkaar te komen om aan het album te werken, kwam Dopaganda twee weken daarna met de mededeling dat hij voor twee jaar naar China ging… Naar Shanghai om te studeren. Voor de motivatie was dit lastig. Als je samen afspreekt, raak je enthousiast van elkaar. Nu gaat het contact via de mail en WhattsApp en mis je het gevoel van samen muziek maken. Ook qua feedback naar elkaar toe. Omdat er 10.000 kilometer tussen zit, is de discussie wat minder direct. Je kunt je minder snel op de ander zijn persoonlijke punt inleven. Omdat je via de mail meer boodschappen aan het uitwisselen bent dan een gesprek aan het voeren. Van de andere kant werken we vanaf 2005 al samen en zijn we het project opgestart toen hij nog hier was. We hebben destijds uitvoerig besproken welke kant het op zou moeten gaan. Wat dat betreft zitten we wel op één lijn. We voelen elkaar aan en weten wat de ander wil, kan en vindt.”
De lange afstandssamenwerking zal qua sound en inhoud wel afwijken van zijn voorganger.
“Het beatthema in alle tracks zal volledig gebaseerd zijn op samples van Franse muziek. Mijn stem en mijn manier van rappen komt het best tot zijn recht op meer melancholische muziek. En die sfeer vond ik vaak terug in de Franse liedjes die Dopaganda had gekozen. Ik vind de klankkleur van melancholie fijn. Het past goed bij mij en klinkt subtieler. Maar het is niet een heel bewuste keuze. Qua inhoud is het ook anders dan vroeger omdat ik met andere dingen bezig ben dan in het verleden. Op Suryalisme had ik een aantal serieuze liedjes en een aantal drugs/hoerenneuk liedjes. De laatste tijd wordt er minder drugs gebruikt en worden er geen sletten meer geneukt, dus die onderwerpen zullen minder aan bod komen. Het is wel erg Surya-ig, als dat een goed woord is. Verder zullen er weinig featurings op staan. Dus dat is een heel groot verschil met mijn vorige album.”
Wat ook nieuw is, is dat de finishing mixtouch van het album in handen ligt van niemand minder dan ex-Opgezwolle producer Delic.
“Robian, een vriend van me, kende Farid van TopNotch van vroeger en die heeft hem een keer meegenomen naar een mixworkshop. Hij was daar vrij enthousiast over en toen heb ik dat ook gedaan. Delic geeft die workshop. Hij komt dan voor een bepaald bedrag bij je thuis en dan kijkt hij naar de akoestiek, geluidsinstallatie en geeft hij mixtips. Op die manier zijn we met elkaar in contact gekomen. Ik was gelijk onder de indruk van de manier hoe hij van een liedje een hele sound kon vormgeven. Hij is vrij serieus daarin en vraagt om referentie-liedjes en wat je met een bepaalde track wil. Hij doet ook veel meer dan alleen het afmixen. Als hij denkt dat er een dikkere bass onder moet, dan speelt hij nog een bass erbij of hij zoekt er nog een drum bij of een delay die klankbepalend is. Hij doet actief mee aan het creatieve proces.”
De eerste ontmoeting met Delic in Amsterdam-Oost was een memorabele. “Hij belde hier aan voor die workshop. We hadden elkaar toen nog nooit gezien of gesproken. Ik roep door de intercom: ‘Hallo’ en in plaats van dat hij zijn naam zegt, zegt hij: ‘Er staat een reiger op de parkeermeter.’ Ik zeg: ‘Uh ok, ik doe wel open’, maar hij herhaalde het nogmaals en was gewoon niet tevreden tot ik uit het raam ging kijken om de reiger te zien. Dan heb je niet gelijk het idee van: dit is de man die de nederhopscene gedomineerd heeft, meer het idee van: dit is gewoon een vaag figuur die even komt chillen. Het is een hele rustige, bescheiden gast. Heel sympathiek ook.”
Door zijn drukke agenda heeft Surya ook vrijwel geen tijd meer gestoken in de sport waarin hij altijd uitblonk. Het winnen van battles in de hiphoparena. “Dat heeft inderdaad ook met gebrek aan tijd te maken, maar vooral met het feit dat ik het een beetje gehad heb met mensen uitschelden op een podium. De laatste freestyle-battle die ik deed in Alkmaar stond ik tegenover jongetjes van 16 tot 18 en toen dacht ik: waar ben ik nou mee bezig? Dan sta je als 29-jarige mannetjes van 18 uit te schelden op een podium. Het vuur is er ook wat minder om mensen af te zeiken. Ik heb het voor mezelf bewezen en heb het ook laten zien aan anderen.”
In een interview uit 2009 met HIJS vertelde Surya dat het in Nederland makkelijk is om uit te blinken in freestyle-battles aangezien de meeste rappers daar slecht in waren. Hij ziet anno 2013 geen verbetering. “Vroeger waren er best veel freestyle-battles, maar door dat nieuwe format ‘punchout’, dat over is gewaaid uit Amerika, zijn ze bijna verdwenen. Het is niet meer iets wat leeft. Voorbedachte a capella battles hebben ook een hogere terugkijk waarde dan dat gestuntel dat wij vroeger ter plaatse op een beat bedachten. Ik vermoed dat het freestylen daarom veel minder populair is. Als je er geen wedstrijden in hebt en er minder aandacht voor is, dan is het eerder achteruit gegaan dan vooruit. Het kan zijn dat mensen thuis er nog wel goed mee bezig zijn, maar ze hebben niet echt de gelegenheid meer om dit te laten zien.”
In datzelfde interview kwamen ook de typeringen straatrapper en studentrapper voorbij. Met zijn achtergrond kan Surya vier jaar later nog steeds weinig met die typeringen. “Ik heb nooit gekozen om een typerapper te worden. Je bent wie je bent. Het is een feit dat mensen liever naar een bepaald type muziek luisteren dan naar een ander. Wat ik nooit heb begrepen, is dat straatrappers, in mijn oren, muzikaler klinken dan de studentikoze rappers. Ik luister zelf liever naar gasten met wat mindere teksten met een leuker stemgeluid en een flow dan naar mensen met interessantere teksten en een minder muzikale insteek. De muziek die ik luister sluit vaak niet aan bij wat ik zelf doe. Ik luister ook niet graag naar mezelf. Ik kan wel voldaan zijn over dingen die ik geschreven heb, maar ik denk dat een echte artiest nooit tevreden is.”
In het verleden waren er ook de nodige plannen rondom het project Nieuw Amsterdam. Een project met een bonte verzameling rappers waarvan een album op de agenda stond.
“Hoewel het heel tof was, denk ik toch dat we kunnen zeggen dat het een vroege dood gestorven is. Ik werd als frontman aangewezen en dat was heel leuk, maar het hield wel in dat ik al het regelwerk moest doen. Ik voelde me vaak een kinderjuf die alles in goede banen moest leiden. Zeker toen ik minder tijd kreeg, ging ik er steeds meer naar neigen om te investeren in mijn eigen producten in plaats van in een groepje rappers die op sturing zitten te wachten. Op het podium was het heel leuk, maar het was een hel om alles te organiseren. Ik heb het een beetje gehad met mensen die maar matig afspraken nakomen. En ik ben er niet de persoon naar om achter ieders reet aan te zitten. Tegenwoordig schreeuwen we links en rechts nog wel Nieuw Amsterdam op het podium, maar de kans dat daar nog een project uit gaat komen is heel klein.”
Ten slotte vragen we ons af of hij in de hiphopwereld nog genoeg naamsbekendheid heeft om zijn nieuwste levenswerk aan de man of vrouw te brengen. Het afbraakrisico is groot na bijna vier jaar van radiostilte. “Ik denk dat we er goed over na moeten denken hoe we naar de release gaan toewerken. Dat moeten we strategisch nog plannen. Maar om op die bekendheid te reageren: onlangs was er een jongen uit Zwitserland hier in Amsterdam. Hij maakte in verschillende landen in Europa sessies op straat en daar heb ik aan meegedaan. Dat heb ik toen, tussen neus en lippen, op Facebook geplaatst en dat werd wonderbaarlijk snel opgepikt door Puna en anderen. Ik werd ook van alle kanten gebeld dus dat was leuk en apart tegelijk. In het verleden moest ik struggelen om iets geplaatst te krijgen en nu kreeg ik, zonder dat het echt de bedoeling was, van alle kanten reacties, mails et cetera. Dus in die zin weet ik dat ze me nog steeds niet vergeten zijn.”
