Op 11 augustus 1973 veranderde een 16-jarige Jamaicaanse immigrantenzoon met de naam Clive Campbell – beter bekend als Kool Herc – de popmuziek. Op Sedgwick Avenue nummer 1520 legde hij de blauwdruk voor hiphop. Hij gebruikte twee kopieën van dezelfde plaat om ‘the break’ (de percussie) te isoleren en verlengen.
Vlnr: DJ’s Abstract, DNS & TLM
“DJ TLM: De focus ligt te weinig op skills”
Kort door de bocht zou je kunnen stellen dat hiphop uit handen van de dj is geboren. Sinds jaar en dag is de dj de backbone van hiphop jams en een vrijwel onmisbare factor bij de opbouw en sfeer bij concerten. De laatste jaren lijkt deze rol veranderd. Veel acts treden niet meer op met een dj. De skilled dj’s lijken vervangen te worden voor goedkopere ‘knopjesdrukkers’. En de afterparty? Die vindt sinds de invoering van het rookbeleid plaats in de rookruimte. Of thuis. Want, sinds de intrede van het digitale tijdperk hoef je allang niet meer naar de club om de nieuwste tracks te horen. Hoog tijd om een aantal dj’s te vragen hoe zij hun vak hebben zien veranderen.
Hoe hebben oldschoolers TLM, DNS en Mista Sweet en newschooler DJ Abstract de rol van de dj zien veranderen?
DNS: “De rol van de dj is eigenlijk niet veranderd, hij blijft de party builder, de backbone van de act.” Toch komt er na deze uitspraak komt al snel een opsomming op gang van zaken die wel veranderd zijn. “Met de huidige technologie is dj’en makkelijker geworden. Vaak wordt de dj zelf dan ook gemakzuchtiger, terwijl hij meer zou kunnen. Ik mis daarom vaak de creativiteit. Voorheen moest je het doen met vinyl. Daar probeerde je alles uit te halen. De exclusiviteit van platen is weg. Iedereen kan nu het nieuwste downloaden. Voorheen kon je nog opvallen met een exclusieve remix of bootleg. Ook vind ik het jammer dat veel hiphop acts tegenwoordig eerder een ‘knopjesdrukker’ uitkiezen dan een goede dj. Ik hoop dus dat de hiphop dj weer meer mee gaat tellen. Met het huidige aanbod van hiphop acts zullen ze uiteindelijk opnieuw moeten kijken hoe ze een show geven. Er wordt straks weer meer gelet op het totaalplaatje.”
Mista Sweet vult aan: “Het grootste verschil tussen dj’s toen en nu is dat dj’s nu blijkbaar geen skills nodig hebben om te kunnen draaien. Vroeger moest je een collectie platen in huis hebben en écht kunnen draaien om überhaupt buiten de deur te kunnen en mogen draaien. Het positieve van de huidige situatie is dat de aanwas van nieuwe dj’s weer groter wordt. Dat is een hele tijd minder geweest. De toekomst zie ik daarom ook wel positief in, want de serieuze dj’s zullen zich verdiepen in de technieken en niet alleen maar plaatjes draaien om de dj uit te hangen.”
Abstract: “Ze (de nieuwe generatie dj’s red.) gaan niet meer zo vaak naar de winkel. Je hebt meer muziek en meer mogelijkheden om te draaien. Je kunt nu bijvoorbeeld met Ableton (softwareprogramma red.) een dj set doen. Dat kon vroeger niet. Toen ik nog met platen draaide, was ik elke week in de platenzaak. Ik ging op zoek naar nieuwe dingen en oude dingen. Nu ga ik met vrienden en collega dj’s muziek uitwisselen en af en toe nog naar de muziekwinkel. Verder is de concurrentie ook groter doordat het makkelijker is om op plekken te komen. Maar kwalitatief gezien is de concurrentie niet zo groot. Het kost gewoon tijd om goed te worden in het ding wat je doet.” Volgens TLM ligt de focus te weinig op skills: “Pakweg 10 jaar geleden was het nog wel zo dat veel mensen voorkeur hadden voor bepaalde dj’s omdat die een bepaalde stijl hadden en gewoon goed waren. Ik heb het idee dat het ze tegenwoordig vaak niet meer boeit.”
DJ TLM & DNS
“DJ Mista Sweet: De smaak van mensen is veranderd”
Met de laatste opmerking legt TLM de vinger op de zere plek. Dj’s zijn er om het publiek te vermaken. Het hiphop publiek is erg veranderd. Men heeft tegenwoordig zelf toegang tot de laatste tracks en Nederlandse hiphop is een stuk populairder geworden. Daarbij zijn er onder de nieuwe generatie hiphop heads legio kids die geen sjoege hebben van wie Grandmaster Flash, Q-bert, Jazzy Jeff of wijlen Roc Raida zijn en wat ze betekend hebben voor hiphop. Vaak kan het ze ook niks schelen.
Wat betekent deze tendens voor hiphop dj’s?
TLM: “Elke generatie is weer anders. Wat ik wel een aparte ‘ontwikkeling’ vind is dat je nu heel veel kids hebt die een Nederlandstalige hiphop act helemaal de shit vinden, maar voor de rest totaal niks met hiphop hebben. Ik draaide op een hiphop feest waar Winne moest optreden. Ik spinde drie uur lang een heleboel dikke hiphop shit van klassiekers van MC Lyte, BDK, EPMD, Gang Starr, Tribe en Nas tot aan nieuwere bangers van Dr. Dre, 2Pac, Snoop, Nore en Jay-Z. Die kids gingen nergens los op. Toen ging Winne optreden en die hele zaal ging uit zijn dak. Hoe dan? Winne maakt dope hiphop. Dus ik ging er van uit dat als je zijn muziek digt, je van hiphop houdt. Dat bleek dus niet het geval.”
Mista Sweet: “De smaak van de mensen is ook veranderd. Vroeger draaide je Sound Of Da Police van KRS-One en iedereen ging los. Nu zou je een Lil Wayne track of Nederlandse joint moeten draaien om hetzelfde effect te krijgen, maar dat gebeurt vaak zelfs niet eens. Dan kun je net zo goed een plaat draaien die je zelf leuk vindt. Dat is sowieso mijn uitgangspunt: muziek draaien die ik zelf tof vind. Als dj wil je natuurlijk wel dat je muziek gewaardeerd wordt, dus het pleasen zelf is geen probleem, maar als het niet in mijn bak staat, kan ik het ook niet draaien.” DNS merkt wel op dat de nieuwe generatie ook veel 90’s hiphop luistert: “Uiteraard ook wel nieuwe dingen, maar ze horen 90’s hiphop graag. Dit is voor de oude generatie natuurlijk ook prima. Daarom is het leuk om oud met nieuw te mixen en in dat opzicht is hiphop dan ook wel tijdloos. Als dj ben je in dienst van je publiek, dus als je een gevulde zaal wilt, zal je dus, tot een bepaalde hoogte, naar je publiek toe moeten draaien. Uiteraard is het wel belangrijk dat je een eigen stijl neerzet.”
DJ Mista Sweet
DJ Abstract: “Je moet niet bang zijn om nieuwe tracks te draaien”
Dergelijke antwoorden doen je afvragen of het publiek kritischer of juist minder kritisch op de inhoud van een set let.
Hoe belangrijk is het om het publiek op haar wenken te bedienen? Stap je daarvoor van je stijl of genre af?
TLM: “Teveel dj’s zijn bang om risico te nemen. Ze draaien dan niet die dope nieuwe track die net uit is, maar kiezen voor een veilig hitje omdat het publiek dat van ze verwacht. Voor mij is het niet moeilijk om verschillende dingen te draaien. Ik hou van veel verschillende genres. Ik zal alleen nooit een plaat draaien die ik echt niet goed vind, al staat die plaat op nummer 1. Natuurlijk wil ik de tent rocken, maar ik vind het ook belangrijk om te laten zien dat ik een eigen stijl heb en dat ik meer in huis heb dan andere dj’s. Als ik daar alleen maar zoutloos het standaard rijtje hits aan elkaar draai, voeg ik niks toe en daalt het niveau alleen maar.” Aan een voorbereiding doet de dj van Brainpower echter niet: “Ik heb eigenlijk nog nooit een set voorbereid. Het enige wat ik altijd deed was kijken wat ik bij me had. Dan kon ik op de avond zelf sneller bedenken wat ik wilde pakken. Op dit moment ben ik trouwens wel aan mijn digitale kratten aan het werken. Er zijn een heleboel dope tracks die je over het hoofd ziet als je thuis een collectie van duizenden nummers hebt liggen. Ik kom een heleboel tracks tegen die mijn sets sterker gaan maken.”
Mista Sweet: “Ik draai sowieso altijd freestyle. Echt iets overbrengen doe ik eigenlijk niet. Ik probeer wel zoveel mogelijk opvoeding in mijn sets te gooien. Als een bepaalde track hot is en ik een oude hiphopplaat met dezelfde sample bij me heb, of het origineel, dan zal ik die zeker laten horen. Zo leren mensen waar de muziek vandaan komt en dat wat ze luisteren vaak niet 100% nieuw is.” Dit is een andere instelling dan het simpelweg tevreden stellen van je publiek…
“Het ‘please’-gehalte is vaak te hoog, mede omdat mensen shit downloaden en het willen draaien om te laten zien dat ze bij de tijd zijn. Ieder zijn ding, maar het is zeker niet mijn ding. Als een plaat dope is koop ik hem als ie al op vinyl uitkomt. Mijn uitgangspunt is dat ik voornamelijk dingen draai die ik zelf dope vind.” Abstract vult aan: "Je moet niet bang zijn om nieuwe tracks te draaien. Er zijn genoeg tracks, die heel dansbaar zijn, maar geen hit zijn. Die tracks mogen ook gehoord worden. Het hangt ook van de avond af. Ik ga meestal op zoek naar nieuwe tracks. Voor een clubavond zal het meer dansbare muziek zijn. Als ik op een concert van bijvoorbeeld Busta Rhymes zou draaien, ga ik niet ‘party party’ muziek draaien. Maar een bangertje hier en daar kan geen kwaad. Ik denk dat het tegenwoordig belangrijk is om de mainstream tracks en hitjes te kennen. Het kan dan ook voorkomen dat ik soms helemaal geen 90’s dingen draai. Andere keren wel weer. Ik heb het publiek nog nooit horen klagen, dus ik denk dat het wel goed zit. Mensen houden van afwisseling. Ik kan bijvoorbeeld niet met een “hiphop hiphop-set” aankomen in de Jimmy Woo."
DNS: “Ik heb soms het idee dat het nieuwe hiphop publiek helemaal niet meer kritisch kijkt of luistert naar de dj. De dj is voor hen vaak bijzaak. Hierdoor zijn er in der loop der jaren ook veel minder actieve hiphop dj’s bijgekomen. Hiphop dj’s worden nu wel meer gewaardeerd in andere muziekstijlen.” TLM bestempelt de houding van het publiek niet als kritisch: “Dat is niet echt het juiste woord. Verwend is beter. Het interesseert ze niet wie draait of hoe hij/zij draait. Als de hitjes die zij willen horen maar worden gespind. Natuurlijk is dit niet op elk feestje zo, maar vaak genoeg wel.”
DJ Abstract
DJ DNS: “In Nederland is het publiek wat verwender”
Het Nederlandse publiek is ook niet het makkelijkste. Nuchter, een beetje verwend. En wat het aanbod aan party’s betreft is er voor ieder wat wils. Je hoeft geen maand meer te wachten tot er een nieuwe jam of vet concert langskomt. Ook hoor je vaak dat buitenlands publiek een stuk makkelijker is dan onze medelanders. Het lijkt makkelijker een zaal in het voormalig Oostblok of zelfs Amerika plat te draaien dan in ons kikkerlandje.
Is het écht leuker voor een dj om in het buitenland te draaien?
MistaSweet: “Ik draai het liefst in het buitenland. Daar durven mensen je nog props te geven terwijl dat in Nederland zeldzaam is. Het publiek is sowieso anders. Ze zijn andere muziek gewend en dus vaak verrast door het frisse geluid. Zowel in Rusland als Amerika krijg je dikke props over je set. In Rusland word je wel meer als een ster gezien. Die mensen kennen de dingen die ik online heb staan, hebben copy’s van mijn cd’s en willen met me op de foto. Nederlanders zijn vaak te nuchter om te laten blijken dat ze je goed vinden, alhoewel ik in de breakdance scene wel heel veel erkenning krijg en op elke jam waar ik ben en niet moet draaien heel vaak de vraag krijg of ik alsjeblieft wil gaan draaien. Ook is het vaak zo dat mensen me props geven. En zeggen dat ze vaak op onze (S.W.O.T Team met DJ Knowledge red.) cd’s trainen. Dat is natuurlijk altijd leuk om te horen.”
TLM: “Mijn ervaring is dat je in het buitenland als een artiest wordt behandeld. Dat mis ik hier wel. Hier kom je bij een club aan en heb je geluk als de portier je nog even wil aanwijzen welke kant je op moet lopen. In het buitenland haalt men je op en zorgt men dat alles helemaal naar wens is. Ik zou het liefst veel meer in het buitenland draaien.”
DNS z’n voorkeur is wat minder uitgesproken: “Ik vind het eigenlijk overal leuk om te staan, zolang ik mijn ding lekker kan doen. In het buitenland waarderen ze de dingen wel iets meer heb ik het idee. Nederland is toch wel een beetje verwend. Een aantal jaar geleden heb ik in Praag gedraaid. Daar liepen ze toch iets achter qua turntablism en dj-ing. Daar gingen ze toen helemaal los op alles. In Nederland is het ook dope hoor, alleen hier zijn ze misschien wat verwender. Ik vind het eigenlijk altijd wel dope, zolang de tafels maar draaien.” Voor Abstract is het buitenland nog onbekend terrein: “Ik moet nog over de grenzen! Wie hookt me op?!”
Beeld door Joel Frijhoff
