Precies 25 jaar geleden, op 13 november 1998, opende 013 haar deuren. Het was het grootste poppodium van Nederland, in hartje Tilburg. Voor die tijd uniek, én trendsettend, want het was het eerste nieuwe gebouw voor popmuziek in een stadscentrum en zette een voorbeeld neer voor andere poppodia. Een artikel vol herinneringen, gemaakt in het Tilburgse centrum.
In 013 ligt een hoop van mijn muzikale dna. Ik woon al mijn hele leven, dat is meer dan 34 jaar, in Tilburg. Mijn ouderlijk huis ligt letterlijk op twe minuten loopafstand van Noorderligt, de voorloper van 013, waar mijn vader vaste bezoeker was. Het sentiment was dan ook groot toen Noorderligt, samen met Batcave en MuziekKantenWinkel opging in een groter plan: Popcluster. Op de plek waar ooit het pand van nachtclub Blue Note had gestaan, moesten de partijen verenigen in het grootste complex voor popmuziek van het land. De naam 013 werd pas aan het pand gegeven ná de officiële opening.
Ongeveer 2000 bezoekers kon de grote zaal toen herbergen. Maar er was nog veel meer te ontdekken. De meest rafelige muziek kwam aan bod in de BatCave, vernoemd naar het vroegere podium waar jongerenculturen als punk en metal de ruimte kregen. De capaciteit daarvan lag op 150, het was een lange, smalle pijp met aan het eind een laag podium. Een echt bandjeshol, maar er gebeurde ook genoeg wat elektro en hiphop betreft. Het karakter droop er van de muren. En er was een middelgrote zaal waar 350 bezoekers een show konden bijwonen.
Onder de eerste namen die ik er zag waren RZA, Brainpower, Casto en Opgezwolle. Ik ervaarde het gebouw voor het eerst in volle glorie toen er gedwaald mocht worden. Tijdens Tilburg4Azië, het benefiet waarmee geld opgehaald werd voor slachtoffers van de tsunami, werden namelijk alle zalen gebruikt voor optredens. Met het entreegeld van € 5,55 steunden bezoekers Giro555. Hiphopfans verzamelden zich voornamelijk in de BatCave, boven in het gebouw. Daar stond een Definitie van Dopeheid-achtige line-up, met onder meer Typhoon, VSOP, 0118-vier, Kas, Terilekst, Excellent en Raymzter.
Het grootste deel van de dag hingen we daar rond, maar er waren ook in de andere zalen rap-shows te zien van League Of XO Gentlemen, Salah Edin en Tony Scott. Die vonden allemaal plaats tussen shows van Bertus Borgers, George Baker, Corry Konings en Freek de Jonge. Je kon van zaal naar zaal, en vooral hard was de doorgang vanuit de zijkant van de BatCave naar het balkon van de kleine zaal. Zo kon je letterlijk binnen tien seconden van optreden naar optreden wandelen. Ik leerde die dag dat muziek verbroederde. Toen ik in mijn Ecko Unltd-shirt aansloot in de grote zaal, waar mijn vader bij The Nits stond te kijken, kreeg ik klopjes van de warme handen van zijn kameraden op mijn schouder.
Dat is voor mij altijd de kern van 013 gebleven. 013 is er voor iedereen. Het is een plek waar je nog een nieuw drankje krijgt aangeboden van degene die de jouwe zojuist per ongeluk uit je handen gestoten heeft. Waar de beveiliger je na een paar keer groet met ‘Welkom terug!’, en waar het barpersoneel je bestelling al praktisch op de bar heeft staan voordat je het bestelt hebt. Bij 013 voel ik me nooit wereldvreemd, laat staan een nummer.
Na de verbouwing in 2015, verdween de intieme BatCave, werd daardoor de capaciteit van de kleine zaal (nu Next genoemd) verdubbeld, en groeide de Main Stage uit tot een podium voor 3000 bezoekers. 013 kon nu grotere acts binnenhalen, en Tilburg laten genieten van nóg meer shows. Van de 25 jaar ben ik er nu 22 kind aan huis. Weinig hiphopshows die ik er heb overgeslagen. De eerste tien die in me opkomen zijn waarschijnlijk de meest memorabele, dus here we go:
“In 013 zal Opgezwolle laten zien, dat de tijd niet stil staat en er volop wordt gewerkt aan nieuwe tracks”, viel er te lezen op de website van 013 toen deze show werd aangekondigd. Maar de Zwollenaren zelf kwamen al snel met de mededeling dat met de laatste drie shows van het jaar ook het doek zou vallen voor Opgezwolle als formatie.
Delic wilde reizen en zijn bevindingen vastleggen op canvas. Het nieuws sloeg in als een bom. Dat een van de belangrijkste rapacts ooit hun grande finale wilden spelen op nog geen vijf minuten fietsen van huis stemt me nog altijd trots. Het werd een avond met een lach (vooral om een vriend die zelfs met zijn krukken in de lucht stond), een traan, een legendarische show en minutenlange applaussalvo’s.
Het is vaak een ondankbare taak; openen voor een grote Amerikaanse hiphopact. Terwijl de zaal amper gevuld is, de bezoekers nog hun plekje aan het vinden zijn en hun week bespreken, moeten optreden is niet de allerleukste bezigheid. Zo niet bij Phi-Life Cypher, de uit Luton, Engeland afkomstige groep die opende voor het eerste concert van KRS-One op Tilburgs grondgebied. MC’s Life en Si-Philly bliezen werkelijk vanaf minuut één hun longen eruit op stevige bassen.
Maar de echte verrassing van de avond komt als ze een minutenlange freestyle kicken. Zodra de beat stopt, fantaseren ze hardop over hoe het zou zijn als KRS-One zich bij hen zou voegen voor een freestyle. Op het moment dat het eigenlijk tijd is voor een pauze, komt KRS de coulissen uitgewandeld en freestylet hij vrolijk mee. De crowd raakt hyped, de artiesten nog meer. KRS wil niet van het podium en besluit in één keer door te gaan met zijn show: “This was only the soundcheck!”, roept hij dan. De echte show moest klaarblijkelijk nog beginnen. Die zit vol met knowledge uiteraard, lokale b-boys, scratch-routines én uiteindelijk een manager die na vier toegiften (!) KRS letterlijk van het podium moet halen. Classic!
In de BatCave vond dit voor mij legendarische optreden plaats. Ik was vijftien jaar oud, middenin een ontdekkingsreis door Nederlandse hiphop, toen Blaxtar zijn album Ozmoses uitbracht. Ik had nog nooit zulke uitgekiende en doordachte raps gehoord. Het werd een familieaangelegenheid; broertje Typhoon had de Grote Prijs al op zijn naam gezet – Blaxtar zou dat een jaar later doen – en ook broeders Neo & Manu en Colombiaanse Bloedgroep traden op. Ik leerde diepzinnige rap en poëzie te waarderen, de artiesten traden zowel solo als samen op. De kleine zaal paste perfect bij de line-up. Een broeierige BatCave was het leslokaal.
Het feit dat Redman en Method Man in 2013 de eerste editie van WOO HAH! headlineden, kende ongetwijfeld zijn oorsprong een eindje verderop, in 013. Ze stonden twee jaar ervoor namelijk samen in 013, maar al in 2010 bracht Method Man ook zelfstandig al een bezoek aan Tilburg. Die show stond bol door de tomeloze energie van Mef. De moshpits waren ontelbaar, de rookpluimen idem. Binnen tien minuten rolde Meth al over de handen van het publiek, kwam hij terug het podium op, rende hij naar de andere kant en sprong hij op een speakerkast. Wu-Tang Clan-classics werden afgewisseld met materiaal van zijn soloplaten. Van de setlist exact herinner ik me bizar weinig, van de vele stage-dives, jonko en die sprong van de speakers des te meer.
Hun eerste releaseparty vond plaats in de ‘oude’ Hall Of Fame, op de kruising van de Hart van Brabantlaan en St. Ceciliastraat. Dat hele gebied is inmiddels onherkenbaar vernieuwd, maar veel Tilburgse muziekliefhebbers hebben er ongetwijfeld mooie herinneringen liggen. De oversteek die Boef en de Gelogeerde Aap maakten naar 013 illustreerde ook meteen hun groei. ‘Vind Ons’, hun eerste plaat, bevatte al een featuring van Rico, hun tweede brachten ze uit bij Top Notch / Fakkelteitgroep en presenteerden ze in een uitverkochte grote zaal van 013. De kruising tussen dubstep, hiphop en de spoken word-achtige voordracht zorgde voor een kolkende mensenmassa, en een golf van trots.
Voor de mensen die hun trein moesten halen een zure bom, maar voor Tilburgers die zin hadden in een lange avond een zegen: Snoop Dogg’s eerste show in 013 was er, ondanks zijn ultieme laatkomerij (twee uur na zijn aanvangstijd) eentje voor in de boeken. De show werd last minute aangekondigd, de kaartverkoop startte ruim een week van tevoren, de datum viel op een dinsdag. Maar het geannuleerde optreden van Snoop op Parkpop én de vriendelijke ticketprijs van 25 euro zorgden ervoor dat de show zeer snel uitverkocht. En toen het slappe voorprogramma van Kosha Dillz was afgelopen groeide de knaldrang…
Via een beveiliger bovenin de zaal kregen mijn vrienden en ik echter al gauw te horen dat Snoop nog in de coffeeshop in Amsterdam zat. Een snelle rekensom leerde ons dat we nog ruim twee uur elders konden verblijven. Het rookverbod was ingegaan, daardoor konden we naar buiten met een stempel en neerdalen op een terras om de hoek. Na een paar speciaalbiertjes keerden we terug. En precies toen we op onze plek stonden, kregen we rond half twaalf alsnog een classic Snoop-show voorgeschoteld.
Pure cult was én is het nog altijd: het Veldentaal-collectief bestaande uit Bokoesam, Idaly, Yung Nnelg, Garrincha en GRGY. Zonder het echt aangekondigd te hebben brachten ze ooit een gratis downloadbare tape uit, waarop vriendschap hoogtijviert. Een rits roekeloze rhymes van Ronnie Flex en Jandro inclusief. Dat ze een tour deden met SMIB door wat kleine zalen deed me dan ook deugd.
De show in 013 had klaarblijkelijk te maken gehad met promotieproblemen, want toen ik de zaal binnenwandelde stond er een mannetje of veertig, hoogstens. Dit werd na onze entree nog maximaal verhoogd met twintig, waardoor het een privé-concert leek. Dat deerde echter niemand, zowel de artiesten niet als het publiek. Er was ultiem respect voor elkaar, en er werd net zoveel Hennessy als levenslessen gedeeld. Een dronken Ronnie met een batra in zijn hand rapt nog altijd vele malen harder op trap dan de meeste rappers nuchter kunnen.
Hiphopavond Le Scratch vierde hoogtij in Cul de Sac, het alternatieve muziekcafé aan de Korte Heuvel. Daar, om de hoek bij 013, vonden onder die noemer een aantal diverse klassieke hiphopavonden plaats. Feest met zowel huis- als gast-dj’s, live painting-sessies en natuurlijk goed bewaakte kwaliteitsnormen; dit na het stoppen van Definitie van Dopeheid- én Hiphop de hiphopavond van Tilburg. Na een aantal edities promoveerden ze naar 013, dat nét verbouwd was en op zoek was naar unieke concepten om aan zich te binden.
Dat dat even wennen was, is een understatement, maar op de eerste editie werd een toen nog relatief onbekende artiest genaamd Post Malone geboekt voor zijn eerste show in Nederland. Hij had wellicht alleen White Iverson en een virale cover van Kanye’s Heartless nog maar uitgebracht. Daar stonden we, in een halfvolle kleine zaal te kijken naar iemand die binnen enkele jaren zou uitgroeien tot een van de grootste wereldsterren van het genre.
Hij had al in Tilburg gestaan voor een magistrale show op de eerste editie van WOO HAH!, en was daarna alleen maar groter geworden. Het kostte Chance The Rapper even om zijn show te starten, want toen de gordijnen openden en hij het podium van 013 betrad, moest hij eerst een biertje koppen en de show al afkappen voordat hij ook maar een lettergreep had gespit. Even ging er door mijn hoofd dat de avond ten einde was, maar na een paar minuten ging het gordijn opnieuw open en stond Chance daar vol overtuiging. Dit was tenslotte zijn avond, maar vooral die van zijn fans. Hen in de steek laten zonder show? Nooit.
Die show was namelijk iets waar lang naar uitgekeken werd. Al maanden van tevoren hardnekkig uitverkocht, fans smekend om tickets te kopen naast de rij. Chance had namelijk net zoveel succes met een collabo met Justin Bieber als met een gezamenlijke mixtape met Lil B. De soul, jazz en gospel klonken door dankzij The Social Experiment, de fijne band die hem flankeerde. Dat bewoog hem niet alleen om lekker losjes te rappen, maar ook wat zang eraan toe te voegen. Muzikaal hoogstandje? Jazeker. Dat de net zo overtuigende Samm Henshaw uit Engeland het voorprogramma had gedaan, was zelfs even vergeten bij het naar buiten lopen.
Het was 1 oktober 2006, heel vroeg in de middag, dat ik bij Café Weemoed aan de Korte Heuvel zat aan een bakje koffie. Wakker worden, opladen, helemaal alleen. Ik had het nodig, want wat de dag zou brengen hadden we nog nooit gezien. De grote zaal van 013 (heette die toen nog The Choice?) zou de hele dag packed zijn voor een marathon aan hiphopacts. Het was het jaar waarin Opgezwolle hun klassieke laatste album Eigen Wereld had uitgebracht, die had alvast zo’n acht maanden kunnen marineren bij het publiek. En het was één dag voordat Jiggy Djé zijn solodebuut uitbracht. Opgezwolle en D.A.C. vormden met VSOP een ultieme drietrapsraket aan hiphopcollectieven dat de dag zou besluiten. Één voor één verscheen eenieder die een kaartje had bemachtigd, en vormden we uiteindelijk een groep die trots naar 013 zou marcheren.
Er was genoeg ander moois te ontdekken op die dag. Om 15:00 werd het spits afgebeten door Macro, tegenwoordig opererend onder zijn echte naam Marco Martens en tevens belangrijk HIJS-member. Er was het Tilburgse trio KGV, er waren de freestyle skills van Def P, Neo & Manu die ‘Rijm’ vertolkten met surprise guest Blaxtar, en er was Raymzter die in zijn eentje het publiek liet bouncen. En er was het laatste optreden van 0118-vier. Hierna zou de groep verder gaan onder de noemer Nul Elf Acht. De pure scherpte en concentratie waarmee ze rapten blijkt nog vastgelegd én te vinden op YouTube, zie hierboven!
Maar de voorgenoemde groepen maakten er absoluut het feest van dat ik me herinner: van het moment dat ‘Elleboogwerk’ klonk tot het moment dat werd afgesloten met ‘Hoedenplank’ was één grote moshpit aan de hand. Als special guests waren Kas (bij VSOP), Spacekees (bij D.A.C.) en U-Niq (bij Opgezwolle) er, wat ervoor zorgde dat zowat de hele scene in 013 leek te zijn. Superlatieven tekort. Een compleet losgeslagen publiek en een ongekende marathon on stage zorgden voor een Klassieker. Met hoofdletter K, inderdaad.
Thanks voor al het moois en de opvoedende rol die jullie hebben gespeeld in mijn leven, 013. En gefeliciteerd met het 25-jarig jubileum!
013 viert het jubileum vanavond (!) met een avondvullend programma waarin o.a. De Staat, Sef en Coloray optreden. Er zijn nog een paar tickets voor de prijs van slechts € 13,-.
