John Singleton is gisteren overleden nadat hij een maand geleden een ernstige beroerte opliep. De gevierd regisseur was pas 51 jaar oud toen na een coma van een maand besloten werd zijn beademing te stoppen. We blikken terug op de enorme betekenis die hij voor hiphop had.
Aan de andere kant van de achtergang tussen hun huizen was het daar ineens. De loop van de shotgun die maar een enkel moment uit het autoraam stak. De schrik in zijn kort daarvoor nog vrolijke ogen. Het witte shirt aan de voorkant openbarst als de hagel een uitgang door zijn lichaam zoekt. De van doodsangst doordrenkte kreet van zijn beste vriend: “Ricky!”
Ik hoef de scene niet op te zoeken om het me levendig voor de geest te halen. Of het nu mensen uit South Central waren die zelf een Ricky uit hun midden verloren hadden, of jonge, witte pubers als ondergetekende die een oceaan verder verliefd waren geworden op de hiphopcultuur, en gewoon het acteerdebuut van Ice Cube wilde zien, de scene staat onherroepelijk in hun geheugen gekerfd.
Boyz In The Hood was even indrukwekkend als oprecht; een coming-of-age verhaal dat leven in de hood in één klap ontdeed van de romantiek die gangsta rap het gegeven had, en daarmee de hele beleving ervan juist verdiepte. Het machismo sloeg in deze film een gitzwarte schaduw. De zo stoer lijkende boosheid onthulde zich in de handen van John Singleton als een door je ziel snijdende noodkreet.
“Ik werd ontdekt door een meester-filmmaker genaamd John Singleton”, liet Ice Cube weten in een in memeoriam. “Hij maakte me niet alleen een filmster maar ook een filmmaker. Er zijn geen woorden die uitdrukking kunnen geven aan het verdriet dat ik voel om het verliezen van mijn broeder, vriend en mentor. Hij bracht de ervaringen van zwarte Amerikanen naar de rest van de wereld.”
I was discovered by a master filmmaker by the name of John Singleton. He not only made me a movie star but made me a filmmaker. There are no words to express how sad I am to lose my brother, friend & mentor. He loved bring the black experience to the world. ..Us at Cannes ‘90 pic.twitter.com/CaRKjZtjgB
— Ice Cube (@icecube) April 29, 2019
Vooral dat laatste is treffend omschreven. In spraakmakende films als Poetic Justice, Higher Learning en Rosewood legde hij consequent de vinger op de zere plek rond rassenproblematiek in Amerika. Niet met een wijzende vinger of een zalvende boodschap, maar door zijn publiek het onrecht tot in hun kern te laten voelen. Singleton kreeg dat voor elkaar zonder overdreven stijlmiddelen of vet aangezet pathos, maar liet juist de vanzelfsprekendheid van dat onrecht pijnlijk binnenkomen.
De karakters in zijn films waren geen willoze slachtoffers, maar mensen die doorbikkelden in het licht van wat zij te verwerken kregen, hoe zwaar dat was. Zijn beste films maakte het onmogelijk om niet boos te worden, maar je had nooit het idee naar het werk te kijken van iemand die je met zware hand een standpunt aan het bijbrengen was. Hij vertelde gewoon verhalen waarvan hij vond dat ze verteld moesten worden, en hij vertelde ze goed.
Als jonge, zelfbewuste en succesvolle zwarte regisseur, die carrière maakte in het Amerika van de jaren ’90, lag het voor de hand dat Singleton een grote invloed op hiphop zou hebben, die tot op de dag van vandaag voortduurt (In Kendrick en Drake’s Poetic Justice, bijvoorbeeld). Het was een associatie die hij alles behalve uit de weg ging, in zowel zijn keuzes voor soundtracks als acteurs. In Poetic Justice castte hij een jonge Tupac voor een hoofdrol, in Higher Learning zien we Ice Cube opnieuw en in Four Brothers is Andre 3000 één van de vier broers uit de titel.
Toch zou het een vergissing zijn John Singleton te omschrijven als een maker van hiphop-films. Hij was een lid van de hiphopcultuur dat films maakte, en die daarom vele malen waardevoller zijn dan een blik van buitenaf. Hiphop bloedde op een totaal natuurlijke manier in veel van zijn werk door, omdat het nu eenmaal ook deel van hem was, niet omdat een studio dacht munt uit een trend te kunnen slaan.
Ook bij Nederlandse rappers zat de liefde voor het werk van John Singleton diep. Hef, Crooks en Adje noemden hun klassieke tape naar zijn debuutfilm, en maakte voor de cover ervan de filmposter na. Zo werd een film die vernoemd was naar een klassieke Eazy-E joint weer de inspiratie voor een mixtape, en was de cirkel rond.
In zijn latere jaren probeerde John Singleton herhaaldelijk een film over het leven van Tupac van de grond te krijgen, maar hij stapte op wegens ‘creatieve verschillen’ met degenen die de rechten hadden. “Ik ging twee keer weg”, zei hij destijds. “De enige reden dat ik de tweede keer aan boord kwam, was omdat Afeni [Shakur, Pac’s moeder] niks om de film gaf als ik niet mee zou werken. Maar het probleem was dat ze zich realiseerden dat zij en ik samenwerkten aan wat wij vonden dat de film zijn moest. Dat maakte L.T. [Hutton, co-producer] en de mensen die voor hem werkten pissig, want ze wilden haar eigenlijk aan de kant zetten.”
Gezien de draak van een film die er uiteindelijk kwam had Singleton gelijk op te stappen. Hij zou in interviews nog vaak verwijzen naar de droom een goede film over Pac te maken, maar die kans heeft hij uiteindelijk niet gekregen. Dat is jammer, maar in plaats van treuren om de films die hij niet heeft kunnen maken, is het wellicht beter om te genieten van het oeuvre dat hij wél gemaakt heeft.
En je nog eens goed boos te maken over al dat onrecht dat hij zo meesterlijk in beeld bracht.
