Het was dit weekend 50 jaar geleden dat Marvin Gaye zijn classic soulalbum What’s Going On uitbracht. Dat album is als een goede fles wijn en wordt elk jaar een beetje lekkerder. Onlangs riep muziektijdschrift Rolling Stone het zelfs uit tot het beste album aller tijden. Niet geheel onlogisch. De teksten zijn anno 2021 (helaas) nog altijd relevant en de producties hadden niet misstaan op een nieuwe release. Het is dan ook niet gek dat dit een van de meest gesampelde albums ooit in hiphop is.
Toen Nelson Mandela in 1990 tijdens een speech in het Detroit Tiger Stadium de woorden “Brother, brother,” uitsprak, veerde het stadion op. “There’s far too many of you dying,” vervolgde hij onder luid applaus. Het waren de woorden van Gaye’s album en gelijknamige single What’s Going On. Die werden haast ontvangen als Martin Luther King’s “Yes We Can”. De boodschap was uiteraard pijnlijk, maar zijn analyse zo’n twintig jaar later nog altijd ijzersterk.
Deze krachtige woorden in Gaye’s muziek waren voor 1971 absoluut niet de norm. Tot dan zong hij namelijk vooral zoetsappige liefdesliedjes. Het was een golfwedstrijd die zijn leven veranderde. Tijdens een wedstrijd tegen Four Tops-zanger Renaldo Benson werd de zanger het nummer What’s Going On aangeboden, dat Benson schreef na het zien van politiegeweld vanuit zijn tourbus. Gaye ging uiteindelijk akkoord, als hij wat dingen mocht veranderen aan het nummer. Deze veranderingen maakten, volgens Benson, van What’s Going On een verhaal in plaats van een ‘liedje’. Het werd een protestnummer.
Het gevolg? Het eerste soulconceptalbum aller tijden. Negen nummers volledig geproduceerd door Gaye, die zowel sonisch als thematisch vlekkeloos in elkaar overlopen. What’s Going On vertelt het verhaal van een Amerikaanse Vietnam-veteraan die terugkeert in een, in zijn ogen, verscheurd land vol pijn en verdriet. Meermaals stelt hij de luisteraar de vraag “What’s Going On?”. Het album voelt erg persoonlijk, wat volgens Gaye zelf te danken is aan de brieven die hij uitwisselde met zijn broer die actief was in de Vietnamoorlog. Onderwerpen als drugsgebruik, armoede en zelfs het milieu komen aan bod en maken de thematiek voor altijd tijdloos. Sterker nog; ze vormen nog altijd de basis van menig rake raptekst.
Niet onlogisch dat rappers met deze classic aan de haal gingen en als iemand raad weet met een goede sample is het Dr. Dre wel. Op de track The Formula van The D.O.C flipt hij de soultonen van Marvin Gaye’s Inner City Blues (Make Me Wanna Holler) om naar een echte gangstarap-beat. Tragisch genoeg is The D.O.C later tijdens een auto-ongeluk zijn stem verloren, maar op deze classic track blijkt zijn stem gemixt met de beats van Marvin Gaye toch echt een succesformule.
Dre is niet de enige die aan de haal is gegaan met deze sample: Who Killed Hip Hop van Joe Budden, A Minute to Pray and a Second to Die van Scarface en Rock ‘N’ Roll van Mos Def bevatten allemaal sporen van deze track. Met 99 vermeldingen op WhoSampled is Inner City Blues (Make Me Wanna Holler) het meest gesampelde nummer op What’s Going On.
Niemand heeft zich zo door soulmuziek laten inspireren als Kanye West. Op zijn track I Love Kanye rapt hij hier enigszins cynisch over met de bars: “I miss the old Kanye, straight from the ‘Go Kanye / Chop up the soul Kanye, set on his goals Kanye.” Zelfs Kanye zelf weet dat we snakken naar zijn soulsamples.
Zijn onderbelichte Good Fridays-track Christmas in Harlem uit 2010 is gebouwd op de tonen van Gaye’s Mercy Mercy Me (The Ecology). Dat Kanye fan is van Gaye is overigens geen geheim: op Slow Jamz refereert hij meermaals aan hem, op Spaceship gebruikt hij een Gaye-sample en hij is natuurlijk te horen op Big Sean’s Marvin Gaye and Chardonnay.
Nas lijkt de grootste fan van de track Mercy Mercy Me (The Ecology). Tijdens zijn indrukwekkende carrière heeft hij dit nummer maar liefst drie keer gesampled, namelijk op: Street Dreams (remix), Life Is Like a Dice Game en Blunt Ashes.
Ook titeltrack What’s Going On is niet onaangeraakt gebleven. Op Six Feet Deep van Geto Boys vormen Gaye’s woorden de intro voor een schitterend eerbetoon aan hun overleden vrienden. Mos Def blijft op zijn nummer Modern Marvel dicht bij de kern van het nummer, terwijl Big Daddy Kane op W.G.O.N.R.S er een funky draai aan geeft.
Een halve eeuw later zijn er dus nog steeds snippers van Gaye’s meesterwerk te horen op meerdere klassiekers. Vier de verjaardag van What’s Going On door het album te (her)ontdekken. Of check onze playlist met tracks die zo’n magische snipper van Gaye bevatten.
Samples:
