Allereerst kun je je de vraag stellen of het überhaupt erg is dat er zo weinig rappende vrouwen te vinden zijn. Het ligt er natuurlijk helemaal aan waar je naar wilt luisteren, en als je over het algemeen meer van machismo houdt, zul je een ondervertegenwoordiging van vrouwen waarschijnlijk niet als een gebrek ervaren. Het vrouwelijk perspectief heeft, ondanks zijn ondervertegenwoordiging, wel van het begin af aan al onderdeel van de hiphopcultuur uitgemaakt. Nu het zo naar de achtergrond dreigt te verdwijnen, gaat er dus iets verloren. Dat leidt niet alleen tot een versmalling van het genre en een verschraling van het aanbod, hiphop dreigt er mee aan relevantie te verliezen. Public Enemy’s Chuck D noemde rap ooit “het CNN van de straat”, maar een nieuwszender waarop enkel mannen aan het woord komen, kun je moeilijk nog als nieuwsbron serieus nemen. Bovendien kan een genre alleen maar leven en groeien als er ruimte voor nieuwe vertakkingen bijkomt, niet als er te hard gesnoeid wordt. Puristen doen vaak hun beklag over new school rappers in skinny jeans, maar als rap afgebakend zou worden tot wat het in de jaren 90 was en verder niets, zou het genre ten dode opgeschreven zijn. Het omgekeerde is evengoed waar; als er geen ruimte zou zijn voor rap met een traditionele inslag zou het zijn binding met een rijke historie verliezen, en daardoor het risico lopen te verdwijnen als genre, wanneer het huidige geluid vroeg of laat uit de mode raakt.
Natuurlijk zijn er wel degelijk vrouwelijke rappers actief: Jean Grae mag ondertussen rustig een alom gerespecteerde veteraan van de underground genoemd worden, 9th Wonder protegé Rapsody timmert flink aan de weg, voormalig ‘first lady of the Flipmode Squad’ Rah Digga plukt de vruchten van haar huidige indie status en in de lage landen scoort Coely met haar uitstekende liveshow en vocale performance, tast Sevdaliza de grenzen van het genre af en bouwt Melodee gestaag verder aan haar internationale status. Geen van hen is echter een superster, een ‘household name’ zoals Lauryn Hill of Missy Elliott in hun hoogtijdagen zonder twijfel waren. Een vrouwelijke stem is daarmee in de huidige hiphop zelden een stem die het grote publiek bereikt, en dat is jammer. Voor het beeld binnen de hiphopcultuur zelf lijkt het misschien niet belangrijk wat het grote publiek ervan vindt, maar die algemene indruk bepaalt voor een jongere generatie wel het beeld van een cultuur, en daarmee wie er op welke manier aan deel kan nemen. De opkomst van De La Soul en hun relatief gemoedelijk afrocentrisme in het begin van de jaren 90, opende voor velen de ogen dat er meer was dan politiek militante en gangsta rap. Rap werd destijds vaak gelijkgesteld aan agressie. Dat beeld werd weliswaar niet gedeeld van binnenuit, maar als dat vervolgens van buitenaf wel geprojecteerd wordt, en de meest populaire acts daar allemaal aan voldoen, gaan de platenmaatschappijen op hun beurt voornamelijk investeren in méér acts die aan dat cliché voldoen. Die brengen tenslotte het meeste geld in het laatje. Op die manier stelt het incorrecte beeld van buitenaf de werkelijkheid binnenin het genre steeds meer bij.
Op een zelfde manier is een gebrek aan vrouwen dus slecht voor hiphop. Als er geen vrouwelijke sterren zijn, lijkt er van buiten af geen plek voor vrouwen in rap, waardoor er niet meer in vrouwelijk talent wordt geïnvesteerd en het vrouwelijk perspectief verder en verder gemarginaliseerd raakt. Op één uitzondering na. Van de diverse types vrouwelijke rappers met sterrenstatus is er namelijk één dat het tot op heden wel overleefd heeft, en dat is het idioom dat ooit geïntroduceerd werd door Lil’ Kim, beconcurreerd door Foxy Brown, en uiteindelijk geperfectioneerd door Nicki Minaj. Dat van een zelfbewuste vrouw, met de uitstraling van een sexbom, en die geen enkel probleem heeft om die uitstraling maximaal uit te buiten. Een imago dat erg makkelijk in een door mannen gedomineerd genre te verkopen is.
Laat er geen misverstand over bestaan, dit is absoluut géén moralistich pleidooi tegen vrouwen die wel of niet kuis genoeg zouden zijn. Nicki Minaj lijkt zich zeer comfortabel te voelen met haar seksualiteit en heeft alle recht zichzelf te presenteren zoals zij dit wil. Het probleem is ook niet dat vrouwen met een prominente plaats in hiphopcultuur zichzelf als pin-up girl presenteren, het probleem is dat vrouwen die dit niet doen voor de buitenwacht onzichtbaar zijn. Neem het voorbeeld van Mrs. Carter-Knowles.
Beyoncé is dan weliswaar een zangeres en geen rapper, zij heeft zich door haar vele samenwerkingen met rappers en haar huwelijk met wellicht ‘s werelds beroemdste, nog levende rapper een prominente plek binnen het genre verworven. Na haar meest seksueel expliciete album ooit uitgebracht te hebben, verzorgde ze een indrukwekkend en bijna even expliciet optreden bij de MTV Awards, dat vrijwel niemand onberoerd zal hebben gelaten. In grote oplichtende letters verscheen het woord ‘Feminist’ achter haar. Een woord dat zij (geheel terecht) al geruime tijd uit het verdomhoekje probeert te trekken en te ontdoen van zijn (geheel onterechte) mannen-hatende, in tuinbroeken gehulde en bh-verbrandende imago. Een woord dat tegenwoordig, als iemand zich al zo durft te labelen, vrijwel consequent met een bijna verontschuldigende toon gepaard gaat. Niemand zou zich moeten verontschuldigen voor feminisme. Het betekent immers niets meer dan dat je gelooft dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn (niet hetzelfde, maar gelijkwaardig) en voor hetzelfde werk dezelfde beloning verdienen als mannen. Wat je in godsnaam voor argumenten tegen zo’n ideologie kan hebben, is mij volstrekt onduidelijk. Je kunt je echter afvragen of Beyoncé deze simpele en relevante boodschap ook naar zo’n groot podium had kunnen brengen zonder daar haar (toegegeven, zeer fraaie) achterwerk bijna acrobatisch ten toon te stellen. Als het antwoord op die vraag namelijk een ‘nee’ is, dan is wat het publiek gepresenteerd wordt als vrijgevochten seksuele moraal, tegelijk ook een verkapte voorwaarde om mee te mogen draaien in het wereldje. En dat laatste kan de bedoeling onmogelijk zijn.
Toch dreigt hiphop wel die kant op te gaan, als ‘t al niet zo ver is. Seksueel expliciete dames als Nicki Minaj en Iggy Azalea hoeven onder geen beding het grote podium te verlaten, maar het is wel hoog tijd dat ze er gezelschap gaan krijgen van een ander type vrouwen, liefst zoveel mogelijk verschillende. Wat daar voor nodig is, is niet een kerel die een eind heen speculeert op HIJS. Wat nodig is, is een vrouw die haar mannetje staat als rapper en genoeg zelfvertrouwen heeft om zich niet te conformeren aan hoe de muziekindustrie denkt dat ze zijn moet. Een uitgesproken persoonlijkheid met ‘star-power’ en een even groot talent om te rappen dus. Laten we hopen dat ze niet te lang op zich laat wachten, dit ‘sausage-fest’ heeft namelijk al lang genoeg geduurd.
