Aanraking met hiphop
“Ik ben al mijn hele leven met muziek bezig. Als klein kind tapete ik allerlei radioprogramma’s, rechtstreeks vanuit de ether. Soms stond urenlang mijn tapedeck op pauze voor er dan zo’n nummer langskwam dat ik tof vond. Die tapete ik dan snel en zo maakte ik mijn eigen compilaties.The Breaks, Rappers Delight, Can I Kick It, I Need Love, Me Myself and I, Whipeout, Me So Horny, Push It, Now That We Found Love, Fight For Your Right, Fight The Power, Go See The Doctor en noem de hitjes maar op. Door die hitjes kwam ik steeds meer in aanraking met hiphop. Soms kocht ik dan het 7” singletje, maar ik ging ook vaak naar de muziekbieb of videotheek. Daar leende ik de cd, zette deze op tape en kopieerde het hoesje. In dat hoesje stonden dan vaak weer hele lijstjes vol shout-outs. Die rappers ging ik dan ook weer – vaak tevergeefs- zoeken in de bieb. En als ik weer wat zakgeld gespaard had, kocht ik een origineel. Vaak zocht ik in platen- en cd-bakken naar hoezen die me aanspraken. Die plukte ik eruit en hield daarmee hele luistersessies bij de balie. Uiteindelijk kocht ik dan de plaat die ik op dat moment het tofste vond klinken. Mijn eerste hiphop lp, LL Cool J’s Radio, heb ik in principe gekocht vanwege die gruwelijke boombox op de cover.
Toen ik eenmaal Yo! MTV Raps ontdekt had, stond ik met mijn mini boombox met ingebouwde microfoon voor de tv de tracks op te nemen. Het hele huis moest dan doodstil zijn, want elk geluid verstoorde mijn opname. Toen heeft een oom maar een kabeltje voor me geregeld waarmee ik Yo! veel makkelijker op tape kon zetten.
Ik weet ook nog hoe ik op een avond door radiostations aan het zappen was in de hoop muziek te vinden om te tapen, en een hiphoptrack hoorde. En daarna nog één. En nog één… ik ging helemaal uit mijn dak. En aan het eind van die tracks hoorde ik iemand zeggen: ‘Wij waren de Dutchmasters…tot volgende week…’ Toen had ik zoiets van: waaaat..volgende week weer?? en zat sindsdien elke week aan de radio gekluisterd. Put your tapedecks on play and record.
Mijn eerste live-ervaring weet ik niet precies meer. Het eerste hiphopconcert dat ik me echt kan herinneren is van de Beastie Boys, 1994 in de Statenhallen in Den Haag. Urban Dance Squad in het voorprogramma. Was toen een paar keer verplaatst en ook de overige voorprogramma’s waren een paar keer gewijzigd. Beide bands waren erg tof, maar ik weet wel dat ik een beetje baalde omdat ze bepaalde tracks (Fight For Your Rights, No Sleep Till Brooklyn) niet live deden. Bij Sabotage ging het wel goed los. Maar daarvoor ging ik ook al naar concerten. Ik had bijvoorbeeld Iron Maiden (Rijnhal), Metallica, Megadeth & Suicidal Tendencies (Kuip) al gezien. Ik herinner me ook nog goed hoe in 1990 de 2 Live Crew op Parkpop zou komen. Als kleine jongen was ik toen al groot fan en ik woonde daar om de hoek. Op Parkpop kwam ik daarom ook al jaren. Alleen had mijn ma dat weekend hele andere plannen en ik moest mee. Dus een klein slagveld thuis, want ik moest en zou de 2 Live Crew zien. Toen ik uiteindelijk de oorlog gewonnen had, werden de heren gearresteerd toen ze op het vliegtuig stapten. Een van mijn eerste echte teleurstellingen in hiphop.
Tot een paar jaar geleden ging ik eigenlijk toch wel een keer of zes per maand, en gerust ook drie dagen achter elkaar of op een doordeweekse dag, maar dat is inmiddels wat afgezwakt naar een keer of twee per maand. Hangt er natuurlijk ook wel helemaal vanaf wat er te doen is.
Vroeger lag ik er ook echt niet wakker van waar het was, of ik terug naar huis kon die avond of hoeveel knaken er in gingen zitten. Ik moest er gewoon heen. Ik heb in de beginjaren van mijn concertleven regelmatig ’s morgens vroeg uren bij de kaartverkoop voor de deur staan wachten om er zeker van te zijn dat ik een kaartje had. Ruim van tevoren naar een show in een andere stad om er zeker van te zijn dat je vooraan stond. En misschien voor het optreden nog even de artiest kon zien soundchecken. Ver voor de opkomst van internet bijna dagelijks op teletekst de ruim 50 pagina’s met concerten afkijken om te zien of er nog iets voor je tussen zat. Platenwinkels af om (naast nieuwe muziek) te zoeken naar flyers en programmaboekjes van het Paard, de Boerderij, Nighttown, de Eland et cetera.
Tegenwoordig is de drang overal bij te zijn veel minder. Ik heb al veel gezien, voel me vaak vrij oud op de gemiddelde feestjes, bierprijzen van soms bijna 3 euro per biertje (en dat keer heel veel bier) en ik kan me ook niet meer elke werkdag een kater veroorloven. Daarnaast is het aanbod nu veel groter, wat het ook al lang niet meer mogelijk maakt alles mee te pakken.”
Hoogtepunten
“Één beste concert kan ik echt niet noemen. Ik heb zoveel toffe dingen gezien. Ik moet de beste uit 600 tot 900 concerten, feesten en festivals waar ik de afgelopen twee decennia bij ben geweest even rustig voor de geest halen: de eerste concerten van Ice Cube, EPMD en KRS-One na 15 tot 20 jaar niet in Nederland te zijn geweest, waren stuk voor stuk hard. Bij Cube en WC was de show geweldig en bij KRS (die veel te laat was) was de vibe in de zaal urenlang zo voelbaar. De eerste keer dat ik M.O.P. zag, was ook goed fiyah. DeHop met EPMD, Keith Murray en Knowhow was ook classic: zien hoe EPMD geïnterviewd werd en daarna live een track opnam die je achteraf op goudkleurig vinyl op kon halen. Method Man is altijd prachtig, of ie nou alleen, met Wu-Tang of met Redman komt, die energie van hem is belachelijk. Busta Rhymes in de Effenaar (2008) is ook wel een hoogtepunt. Ik wilde hem gewoon eens zien en had verwacht dat ie zich er makkelijk vanaf zou maken. Maar wat een energie heeft hij. Hij en Spliff Starr zijn ook geweldig op elkaar ingespeeld. Het eerste nummer Don’t Touch Me (Throw Da Water On ’Em) strooide hij samen met Spliff zo’n 4 trays aan open flesjes water stuk voor stuk de zaal in. Eén groot waterballet. Iedereen was gelijk wakker. Mijn camera vond het minder leuk.
Qua Nederlandstalige hiphopacts vond ik Manu erg dope tijdens zijn cd-presentatie op DVD 14. Hij had er een enorme show van gemaakt vol gasten en verrassingselementen. Alles was superstrak gepland, getimed en gerapt. Héél recent: Skiggy Rapz die ook zijn cd-presentatie gaf in De Supermarkt in Den Haag, met drummer Maximus Prime en DJ DNS. Ook daarin was alles tot in de details uitgewerkt. Daarnaast vond ik de Buiten Westen-tour altijd tof en de tijden van de Supreme Court. Er was eenheid in Den Haag en het barstte van de feesten, toffe tijd was dat. En in ’97 / ’98 was er twee jaar lang iedere laatste donderdag van de maand Dread Rock; een Nederlandstalige hiphopavond op de Wallen. In die tijd zo uniek dat er vanuit het hele land mensen iedere maand weer op afkwamen. Ik heb daar ontzettend veel mensen leren kennen waarvan ik er nu nog steeds veel spreek. Door die maandelijkse feesten zijn er voor mij aardig wat balletjes gaan rollen waardoor ik veel makkelijker op de hoogte was van nieuwe muziek en feesten dan vóór die tijd.”
Tegenvallers
“In de Watt was het Street Science Festival waarbij ‘s middags allerlei Rotterdamse pioniers verhalen over back in the dayz vertelden. Erg tof allemaal. Maar wat me nog veel toffer leek: ’s avonds stond Kool DJ Herc achter de draaitafels. Kool DJ Herc! Vast niet meer de allerbeste dj, maar als je het dan de hele dag toch al over pioniers hebt… iets wat je in mijn ogen gewoon MOET checken. Zeker als je toch al binnen bent. Maar tegen de tijd dat hij mocht draaien, stonden er nog maar een paar bezoekers in het zaaltje, waardoor de sfeer maar niet op gang kwam.
Na hele toffe ervaringen op Hip Hop Kemp had HIJS DJ Revolution naar Nederland gehaald. Hij stond in een klein zaaltje in Watt tijdens Meet The Streets, terwijl in de grote zaal ernaast een veel hipper feest bezig was. Het kleine zaaltje is de hele avond zo goed als leeg gebleven. Best een domper na zijn geweldige set in de hangar op Kemp.
Rock The Bells in de HMH was natuurlijk ook zoiets. Super line-up (Nas, EPMD, Mos Def, The Pharcyde, De La Soul) maar door twee uur in de rij staan bij de ingang de eerste shows missen, in de rij staan voor muntjes en daarna nog voor een biertje tijdens de hele Pharcyde-show, je jas maar stoer aanhouden want ook rijen bij de garderobe, kwam het helemaal niet goed uit de verf. Geen dj meer tussen de artiesten door. Ook veel gezeik met een klein cameraatje dat ik had meegenomen. Vooraf was aangekondigd dat je die in kon leveren en later weer ophalen, dus die had ik bij me voor de afterparty. Maar tijdens de twee uur in de rij werd iedereen met alles dat een foto kon maken verteld dat ie ’t of thuis kon brengen, of weg kon gooien. Niet echt goede opties als je al twee uur bezig bent binnen te komen na een reis van anderhalf uur. Dus maar een gat in de voering van m’n jas gemaakt en dat ding naar binnen gesmokkeld. Maar dat ging dus echt nergens over. Vervolgens Mos Def een slaapverwekkende show zien geven, hetzelfde verhaal een paar jaar later op Kemp.”
Zalen & factoren
“De meeste toffe concerten die ik gezien heb, zijn toch in de Melkweg geweest. Maar ook in 013 heb ik veel gezien. En in het Paard, Paradiso, Tivoli, LVC, Nighttown. Ik weet eigenlijk niet wat het beste podium van Nederland is. Het hangt er ook maar net vanaf wie er staat. Voor de feestjes van de Rauwe School vind ik 5 Elementz en de Vrankrijk weer prima podia. De Zoo-troepen doen het leuk in de Latenstaan. Als fotograaf heeft 013 wel altijd hele toffe belichting. Het belangrijkste vind ik altijd dat je er een bepaalde sfeer kan creëren. Peace, love, unity and having fun. Bier, hiphop en mooie vrouwen. En m’n peeps. Staan er 40 man in de grote zaal, dan zie ik het feestje toch veel liever in een kleine zaal, ook al is het geluid daar veel minder goed. Het belangrijkste aan een zaal is het gevoel me er thuis te voelen. Dat iedereen van uitsmijter tot barman bijdraagt aan de vibe.
Afwisseling in de show en vooral enthousiasme van de artiest zelf vind ik het belangrijkst. Ik hebGZA bijvoorbeeld met een hand in zijn broekzak over het podium zien slenteren terwijl ie zijn teksten aan het opdreunen was en af en toe eens op de klok keek hoe lang hij nog moest rondbanjeren. Chali 2na stond zijn hele show op Kemp met grijns van oor tot oor te rappen. Stukken toffer om naar te kijken. En interactie met het publiek. ‘The energy you give to us, we give back to you’, zoals Red & Meth dat altijd zo mooi zeggen. Jay-Z deed dat bijvoorbeeld ook heel mooi op Splash in 2008: een paar opvallende mensen in de enorme mensenmassa noemen: ‘I see you, with the red cap..’ waardoor alle mensen rond ’t rode petje het idee hadden dat Jay-Z ook hun zag en zich toch een beetje speciaal voelden. Ice Cube, die me tijdens zijn show een handshake gaf, veroorzaakte daarmee toch ook wel een extra kick waardoor ik nog meer van het optreden genoot. Jep, een simpele handshake, maar wel van Ice Cube… Het zijn vaak die kleine dingetjes die een show net effe toffer maken.
Genoeg bier maakt een show ook gewoon goed. Ik ben nooit zo heel erg kritisch. Prima als anderen dat zijn, maar ik ga uit om plezier te hebben, vrienden te zien, wat moves te maken en daarnaast een artiest te zien. Niet om alles de hele avond te analyseren. Daarom ben ik waarschijnlijk ook fotograaf en geen reviewer. Ik voel het of ik voel het niet. Als fotograaf focus ik me vaak ook meer op het maken van toffe foto’s, dan op de show zelf. Als een show echt wack is, ga ik bier drinken. Veel bier. En slap ouwehoeren achter in de zaal. Werkt altijd.
In de beginjaren vond ik het eigenlijk niks om alleen te gaan. Ik deed het wel, maar kende verder maar weinig mensen die naar hiphopfeesten gingen. Maar als je een paar keer geweest bent, kom je steeds dezelfde mensen tegen. Tijdens de maandelijkse Dread Rock feesten heb ik bijvoorbeeld veel mensen leren kennen die ik daarna weer overal tegen kwam. Sores was daar één van. En via Sores en – gek genoeg – d’skunnig uit Sneek, leerde ik de boys in Den Haag kennen. Daar bleek ook een hele groep hiphoppers actief, terwijl ik jaren lang gedacht heb dat ik de enige was. Haha. En binnen die crew ben ik Lepricon tegen het lijf gelopen. Omdat we allebei altijd als allerlaatste de zaal werden uitgewerkt (en daarna nog op zoek gingen naar een afterparty) klikte het al snel. Lep, Sores en ik hielden van dezelfde feesten, dronken sappies in hetzelfde tempo en gingen al snel samen op pad. Lep trommelde vaak nog een hele crew bij elkaar. Hij was degene die zorgde voor de hook-ups. Sores verhuisde, ging met hiphoppensioen en Lep en ik gingen gewoon door met het beleven van de meest vreemde avonturen in de late avonduren. Lep en Kenny haalden me in 2006 over om mee te gaan naar Reggae Sundance. Daarna ben ik ook reggae echt gaan waarderen en ging vaker naar feesten en festivals als Reggae Geel. Lep stelde me voor aan de Boemklatsch crew, ik nam hem weer mee naar de Brabant Lowlife’s. Zo groeide ons netwerk altijd wel. Ik sprak Lep in die tijd ook meestal een paar keer per week via MSN en we wisselden altijd veel muziek uit of gaven elkaar tips bepaalde albums te checken. Of juist niet te checken.
Als Lep niet mee kon, ging ik meestal alleen. Wetende dat er toch altijd wel bekenden zijn. Ik ben ook niet iemand die de hele avond bij één vaste vriendengroep blijft hangen, maar ren meestal van bekende naar bar naar bekende bij de bar. Ik wil altijd van alles even iets meepikken. Zeker op festivals als Hip Hop Kemp blijf ik nooit op één plek lang stilstaan. Daarvoor gebeurt er veel te veel op andere plekken.
Na Lep zijn dood was het knap lastig om weer van het stappen te genieten zoals ik dat altijd samen met hem heb gedaan. Mensen die mij kennen, kenden hem en andersom. Op elk feestje waar ik kwam, riep er altijd wel iemand iets als: ‘Het is wel anders zo zonder Damas hè?’ En ja, het is zeker anders zonder Damas. Alles is anders zonder Damas…”
Anekdotes
“Flavor Flav die op Boogiedown Breda (vorig jaar) de aandacht van alle fotografen vraagt, naar achter op het podium loopt, een flinke aanloop neemt, met een enorme sprong de lucht in springt en vlak voor alle pers landt. Tot drie keer toe. Helaas is het me niet gelukt er een echt mooi shot uit te halen. Maar ik heb wel erg om zijn actie gelachen.
Tijdens het Brotherhood Festival in Utrecht (2006) liep Graig G freestylend door het publiek heen. Terwijl ik foto’s van hem stond te maken, greep hij naar mijn Tim Dog shirt: ‘I’m gonna bite you like I’m Tim Dog…’ Dat was op zich al best geinig. Maar het werd nog leuker toen ik laatst op de mega platen & cd beurs door de hiphop-fotoboeken van George Dubose stond te bladeren. Ik herkende de foto’s van Marley Marl en Graig G uit Utrecht. Terwijl ik George sta te vertellen dat ik ook bij dat optreden was, zie ik een paar pagina’s verder ineens een foto van dat freestyle moment in zijn boek staan. Best grappig dat ik, als fotograaf, in een van de boeken sta van de fotograaf die verantwoordelijk is voor zoveel toffe albumcovers.
Na afloop van de show van Biz Markie, Roxanne Shanté en Dj Cool V (2006), liep Biz Markie het podium af. Iedereen verwachtte een toegift en begon het refrein van Just A Friend te zingen. Zeker een kwartier lang galmde het you…you got what I neee-eeeed door de kleine zaal van de Melkweg. Iedereen brulde mee. Zo hard en vals mogelijk. Uiteindelijk kwam Biz dan toch nog terug voor een toegift. Van George Dubose hoorde ik dat hij degene was die Biz uiteindelijk is gaan halen. Biz was backstage al met hele andere dingen bezig.”
Festivals
“Hip Hop Kemp, het sijpelt natuurlijk al door de rest van dit interview heen, maar ja, eigenlijk is elke editie legendarisch. Wat daar gebeurt, kun je proberen te beschrijven, foto’s van maken en filmen maar je moet er natuurlijk gewoon zijn om Kemp echt te beleven.
Onze eerste keer daar was tijdens de vierde editie. We hadden werkelijk geen idee wat ons te wachten stond en vielen van de ene verbazing in de andere. De enorme vibe, veel mooie vrouwen, halve liters bier voor nog geen euro en elke hoek weer iets anders wat met hiphop te maken heeft. Boomboxje hier, soundsysteem daar. Een cypher op iedere hoek. Afterparty’s op de camping tot de eerste act begint. En toffe optredens natuurlijk. Die had je daar ook nog, haha. De tiende editie was ook een legendarische. Geweldige line-up plus alles wat Kemp elk jaar al te bieden heeft. Er gebeurde nog wel wat dopes tijdens de Red & Meth-show daar. Halverwege de show viel de stroom uit. En waar een show normaal stil valt, gingen de heren vrolijk hun decor slopen en stuk voor stuk het publiek in werpen. Het publiek vond het geweldig en werd helemaal gek. Wat ook geweldig was, was Masta Ace op de vierde editie. We stonden in het persvak, waar normaal gesproken alleen maar serieuze pers staat te fotograferen. De show van Ace was zo geweldig dat ook in het persvak iedereen aan het dansen en springen was. En dan was er nog eens een goed dronken Termanology, die tijdens een freestylesessie in een van de hangars zijn mic tot ver achterin de zaal smeet. We stonden halverwege en zagen ’m overvliegen. De andere rappers on stage dachten echt: What the fuck, hoe moeten wij nu rappen? Tijdens diezelfde sessie (waar onder meer Reef the Lost Cauze, Planet Asia en Reks aan meededen) stond al een tijdje een rapper op het podium die ik wel kende van gezicht maar even niet kon plaatsen. Tot ie ging rappen; het bleek onze eigen mc DRT te zijn.”
Merch & Muziek
“Man, ik wou dat ik wist hoe ik kon stoppen met muziek kopen. Waar ik ook heen ga, ik pak altijd wel effe de platen-, cd- en dvdzaakjes in de buurt mee. Sommige dingen heb ik inmiddels twee, drie, vier keer dubbel: op plaat, cd en dvd. Vraag me niet waarom. Can’t stop, won’t stop. Voor mij is het wel echt een sport om alles zo goedkoop mogelijk te vinden, en dan heb ik het echt over één tot enkele euro’s, soms zelfs minder. Voor echte classics betaal ik af en toe wel iets meer. Voor aankopen rechtstreeks bij de artiest zelf ook. Ik ga zelden naar speciaalzaken, maar ben gek op eurobakken, rommelmarkten, pandjeshuizen, kringloopwinkels en ex-collectors die hun platen voor een prikkie wegdoen. Platenbeurzen kijk ik weken naar uit. Ik weet van bijna elk item nog wel waar, wanneer en voor hoeveel ik dat ding gekocht heb. Veel items staan ook voor een bepaalde periode in mijn leven en zijn vaak ook een herinnering aan een gebeurtenis, festival, optreden, vakantie, dagje weg.
Ik ben ooit begonnen met vinyl kopen, toen de cd wat meer op de markt kwam overgestapt op cd, en sinds een paar jaar weer helemaal terug naar vinyl. Heerlijk om door de bakken te bladeren en dan ineens weer zo’n banger tegen te komen. Thuis en in de winkel. Cd’s koop ik nu nog maar zelden, maar het aanbod is ook een stuk kleiner dan vroeger. Ook veel dvd’s (muziek, WWE, oude series en film) en enkele tientallen muziekgerelateerde boeken vullen de inmiddels veel te kleine hobbykamer. Mp3’s zijn leuk voor onderweg.
Ik zie mijn hele collectie als één groot collectors item. Er zitten ongetwijfeld veel dingen tussen die maar weinig mensen in hun kast hebben staan. Maar of het daardoor collectors items zijn?? Dat zijn ze pas als er veel meer vraag dan aanbod is. Ik heb bijvoorbeeld jaren gezocht naar de eerste twee albums van de 2 Live Crew (Move Somethin/Is What We Are..). Toen ik ze eenmaal had, kwam ik ze ineens overal tegen en was het zeldzame er in één klap vanaf.
Oké, door Tim Dog of Guru gesigneerde cd’s koop je nergens meer tegenwoordig. Ook Requiem (een cd opgenomen voor de overleden 5th Season) heeft bijvoorbeeld wel een speciale waarde. En ik heb laatst de meeste tracks van Lepricon op 12” laten zetten. Dat is daarmee ook mijn duurste, maar vooral meest waardevolle plaat geworden.
Ook heb ik nog stapels kaartjes en flyers van feesten en concerten waar ik geweest ben. En natuurlijk zo’n 13 jaar aan partypics. En een foto samen met Kool Dj Herc, daar ben ik ook wel erg trots op.”
Verlanglijstje
“Wie ik nog zou willen zien? Het bijna onmogelijke: Kool G Rap en Slick Rick (met Doug E Fresh). Als ik die twee gezien heb, heb ik echt al mijn grote hiphophelden live gezien. Voor zover ze nog in leven of enigszins actief zijn dan natuurlijk.
En voor de rest lijkt me LL Cool J wel tof, met alleen nummers van zijn eerste paar albums. De rest van de Kings of the Mic-tournee, die in Amerika plaatsvindt (met naast LL ook Ice Cube, De La Soul en Public Enemy) mag gewoon aansluiten natuurlijk. Mag best in een zaal als de Melkweg zijn. Net als Def Squad, die heerlijke combi van Red, Keith en Erick Sermon. Stop PMD en Method Man erbij. Lijkt me een heerlijk feestje. Verder Scarface / Geto Boys, A Tribe Called Quest en Naughty by Nature.”
