Door Roel Janssen (Rule)
Ook de themasite FunX Hiphop is uit de lucht gehaald. De ‘onzekere toekomst’ en ‘het vechten voor haar bestaansrecht’ worden door FunX als redenen aangevoerd voor deze drastische maatregel, die eens te meer aantoont dat hiphop op de Nederlandse radio al 15 jaar lang een moeizaam huwelijk is. Radiostations, cd-zaken en platenlabels leggen het loodje in een tijdperk waarin het ronduit slecht gaat met de muziekbusiness.
In juni dit jaar werd door Marja van Bijsterveld (CDA), minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, bekendgemaakt dat FunX na 2012 geen overheidssubsidie meer krijgt. En doordat ook de gemeenten van de vier steden waar FunX uitzendt de geldkraan dichtdraaien, lijkt de zender ten dode opgeschreven. Een kwestie van uitstel van executie dus. Hetzelfde lot trof het MCN (Muziek Centrum Nederland, voorheen het Nationaal Pop Instituut), dat evenals FunX ook in 2013 dreigt te verdwijnen. Door wegvallende overheidssubsidies worden daarmee o.a. het Nederlandse muziekblad FRET en huidige hiphopinitiatieven als MCN Unsigned – Homegrown 2011 in de vrije val meegesleurd.
In cultuursubsidies snijden of ze helemaal stopzetten, dat is het devies van het kabinet Rutte, dat in totaal 200 miljoen euro wil bezuinigen op cultuur en daarmee de woede van half muziekminnend Nederland op zijn hals haalde met diverse protestacties tot gevolg. Venz, radiomaker van Wat Anders, vertelde onlangs hard op zoek te zijn naar sponsors en een station waar Lijn5 ondergebracht kan worden. Hij noemde daarbij ook een zender als Radio 6. Iets dat zeker niet uitgesloten is, gezien het feit dat Lijn5 in het verleden al op Radio 5 werd uitgezonden. Het bleek een buitenbeentje op de toch wat oubollige zender, terwijl het huidige Radio 6 een frisser imago heeft met een muziekkeuze variërend van soul, jazz, funk en aanverwante stijlen.
Begin dit jaar vierden Venz en Jiggy Djé nog het zesjarig jubileum van Wat Anders.
Ondertussen lijkt het er op dat het ene na het andere initiatief voor hiphop op de Nederlandse radio vroeg of laat sneuvelt. Na Dutch Masters bij de VPRO op Radio 3 (1994-1998), 3voor12XL op 3FM (2003-2007), Spookradio op 100%NL (2006-2007) en de Kink FM-programma’s Boom Bap Radio (later Hiphop 120), Tegenwicht voor Evenwicht en HIJS Radio verdwenen ook ‘urban’-zenders als Colorful Radio en Juize.FM. Op tv gingen The Box, TMF’s The Pitch en MTV Raw al kopje onder binnen het Nederlandse omroepbestel.
Waar radiozenders als 3FM en Radio 538 moeiteloos het hoofd boven water houden, verzinken de radiostations met nog écht hart voor de muziek langzaam in een drassig moeras van teveel kosten, te lage opbrengsten en te weinig luisteraars. Zo werd een paar maanden geleden al bekend dat het alternatieve muziekstation Kink FM per 1 oktober 2011 stopt met uitzenden. Na zestien jaar op de kabel en internet was het voor eigenaar V-Ventures (de mediaorganisatie van Vereniging Veronica) niet meer mogelijk om winst te maken met de zender, die al die jaren naast de zo broodnodige en peperdure etherfrequentie greep.
Maar ook met het internetstation KX Radio, in 2001 gestart op de zolderkamer van Rob Stenders, dreigt het mis te gaan. Ondanks het feit dat KX Radio alleen met vrijwilligers werkt (waaronder Jeroen van Inkel, Leo Blokhuis, Kluun en Nico Dijkshoorn) en de kosten relatief laag zijn, lijkt het anno 2011 vrijwel onmogelijk om met de zender, die tot twee jaar geleden ook op de kabel zat, door te gaan. Door de lage luistercijfers (circa 15.000) zijn er weinig adverteerders, terwijl maandelijks studiohuur afgedragen moet worden aan Eyeworks en aan de beruchte zakkenvullers van Buma/Stemra.
Ondertussen wringt de schoen bij de gedachte dat er veel radiomakers zijn die tegen een bescheiden vergoeding of geheel belangeloos hun liefde en passie voor muziek met luisteraars willen delen, terwijl er minstens drie Nederlandse dj’s bij de publieke omroep zijn (waaronder Giel Beelen), die boven de Balkenende-norm zitten en dus meer dan 181.000 euro per jaar verdienen. Allemaal betaald van ons gemeenschapsgeld. Om nog maar te zwijgen over de buitenproportionele salarissen die dj’s als Edwin Evers (bijna één miljoen euro per jaar) en Ruud de Wild (zo’n 800.000 per jaar) verdienen. Die laatste twee halen dat bedrag weliswaar bij het commerciële Radio 538 op en garanderen uiteraard inkomsten voor het station, maar laten we eerlijk zijn: dat soort salarissen is volstrekt absurd als je ze vergelijkt met de bedragen die sommige andere radiomakers verdienen.
Slum Village voor de Fat Beats store in Amsterdam in 1999. Pic door Flavor Sayyid Kersten.
Naast de genoemde radiozenders hebben ook steeds meer platenzaken moeite om te overleven in deze tijden van economische crisis en bezuinigingen. Het meest recente slachtoffer is megastore Fame Music in Amsterdam, waarvan deze week bekend werd dat deze per 21 januari 2012, na 21 jaar, dichtgaat. Ondanks een jaaromzet van 12 miljoen euro is Fame (dat een groot hiphopaanbod heeft) dus uiteindelijk hetzelfde lot beschoren als Boudisque in 2008, dat na bijna 40 jaar ook ten onder ging wegens dalende cd- en dvd-verkopen en te hoge huurprijzen. Met name de hiphopverkoop liep in 2007 drastisch terug in de Amsterdamse cd-speciaalzaak, terwijl ook hiphopstore Fat Beats in 2007 het bijltje erbij neerlegde. In 2008 werd al bekend dat 70% van de Amsterdamse platenzaken verdwenen was. Van de 60 platenzaken waren er toen nog maar 18 over in de hoofdstad. Een haast schrikbarend aantal.
Ondertussen is het wachten op de eerste grote platenmaatschappij die omvalt of noodgedwongen moet fuseren, zoals Sony/BMG al eerder deden. Radiostations, dj’s, platenzaken, artiesten en labels ontkomen er niet meer aan: geld speelt anno 2011 een steeds belangrijkere rol in de muziekbusiness. Waar cultuursubsidies door dit kabinet massaal aan banden gelegd worden, luistercijfers kelderen, omzetten stagneren en goede bedoelingen simpelweg niet meer goed genoeg zijn, vallen slachtoffers. Die slachtoffers vallen de laatste jaren als dominostenen en dat is een zorgelijke situatie in een dynamische, maar razendsnel veranderende muziekbizz, waarbij het einde en de gevolgen nog lang niet te overzien zijn. Cash Rules Everything Around Me. Wu-Tang kon het in ’93 niet beter omschrijven. Achttien jaar later vallen de dollar bills en euro’s alleen net even wat harder.
